BÜYÜK İMPARATORLUĞUN DOĞUŞU: OSMANLI KURULUŞ DÖNEMİ

Bu yazımızda kpss konulardan olan Osmanlı Kuruluş Dönemi ve Osmanlı Kuruluş Dönemi Padişahları anlatılacaktır.

OSMANLI’NIN KURULUŞU

• Ertuğrul Gazi komutasındaki Kayılar, Söğüt ve Domaniç’e yerleştiler. Ertuğrul Gazi’nin üç oğlundan en küçüğü olan Osman, Bizans tekfurları ile savaşmış ve savaşçılığıyla ün salmaya başlamıştır. Babasının ölümü üzerine aşiretin başına geçmiştir. 1299 yılına gelindiğinde Osman Bey liderliğinde uç beyliğinden çıkılıp bağımsızlık ilan etmişlerdir. Böylece Osmanlı Devleti Kuruluş dönemi başlamış oldu.
• Osmanlı Kuruluş tarihi 1299’dır. 
• Devlet Söğüt ve Domaniç’te kurulmuştur. Kurulduğu bölgenin genel adı Bitinya ismini almaktadır. Ve günümüz Düzce, Bursa, Kocaeli, Bolu, Sakarya, Bilecik, Kocaeli ve Yalova şehirlerini kapsamaktadır.
• Beyliğin gelişmesinde, Anadolu Beylikleri arasındaki politikaya karışmayıp Bizans’a yönelmesi etkili olmuştur. Böylece Anadolu’nun desteğini aldı.
• Beyliğin büyümesine yardımcı olanlar veya destek verenler:

Osmanlı Beyliği’nin Büyümesine Yardımcı Olanlar ve Destek Verenler

Fakiyan-ı Rum (Bilim insanları)         Gaziyan-ı Rum (Gaziler)         Abdalan-ı Rum (Ozanlar/Dervişler)         Bacıyan-ı Rum (Anadolu Kadınları)         Ahiler        Alperenler (Savaşçılar)

Osmanlı Beyliği’nin Kısa Sürede Büyüme Sebepleri

Bizans’ta taht karışıklıkları         Bizans tekfurlarının merkezin sözünü dinlememesi         Fransa ve İngiltere arasındaki Yüzyıl Savaşları (1337-1453)         Merkezi otoritenin güçlü olması ve güçlü bir orduya sahip olunması         Yetenekli padişahlar         Dar’ül İslam Politikasının benimsenmesi         Tımar, iskan ve istimalet politikalarının uygulanması         Müdara politikası uygulaması (Bizans tekfurları ile iyi geçinme politikası)        Gaza ve cihat faaliyetlerinin yoğunlaşması        Balkanların bölünmesi

     

• Osmanlı Devleti, istimalet ve müdara politikalarını uygulamıştır.

İstimalet Politikası : Alınan yerlerde bulunan gayrimüslim halka iyi davranıp onların gönüllerini kazanma politikasına istimalet politikası denir.

Müdara Politikası : Bizans tekfurları (valileri) ile görünüşte dostça geçinme politikasına müdara politikası denir.

OSMANLI İLE ÇAĞDAŞ OLAN  DEVLETLER  

Bizans İmparatorluğu

Memlükler

Anadolu Selçuklu Devleti ve Ondan Ayrılan Küçük Beylikler

Trabzon Rum İmparatorluğu

İlhanlılar

Altınorda Devleti

Avrupa’da Sırp, Macar, İngiliz, Fransız, Venedik, Ceneviz, Erdel, Eflak, Boğdan, Bulgar, Arnavut devletleri

Beni Ahmer Devleti (İspanya)

OSMANLI KURULUŞ DÖNEMİ PADİŞAHLARI

Osmanlı kuruluş tarihi 1299 yılıdır. Osman Gazi tarafından kurulmuştur. Osmanlı kuruluş dönemi padişahları aşağıda yer almaktadır.

1-OSMAN GAZİ ( OSMAN BEY ) ( 1299 – 1326 )

• Osmanlı Devleti’nin kuruluşu Osman Gazi önderliğinde gerçekleşmiş ve Osmanlı kuruluş dönemi başlamıştır.
• Osman Gazi , 1298 yılında Bilecik’i fethetti. Bu fethin önemi burada demir madenlerinin bulunmasıdır. Demir işlenerek ordunun silah ihtiyacı karşılanırdı. 
• Lakabı dinin savunucusu anlamına gelen Fahruddin ‘dir.
• Osmanlı’da ilk defa vergi Osman Gazi Dönemi’nde alındı. İlk alınan vergi Bac vergisidir.
• Kadı ataması ilk kez yapılmıştır. İlk kadı ise Dursun Fakih olmuştur.
• İlk Bizans-Osmanlı savaşı Koyunhisar (Bafeon) Savaşı’dır. Bu savaş sonucunda Bilecik kazanılmıştır.
• Mangır adı verilen ilk para bu dönemde bastırılmıştır.
• Osman Bey , Ataman Bey olarak da bilinir.
• İlk defa hükümdar adının geçtiği hutbe okutuldu.

2-ORHAN BEY ( ORHAN GAZİ ) ( 1326-1362 )

• Osmanlı kuruluş dönemi padişahlarından Orhan Gazi İhtiyarüddin ve Seyfüddin unvanları ile de bilinmektedir.
• 1326 yılında Bursa fethedildi ve bey sancağı (başkent) ilan edildi.
• 1329 yılında Bizans ile Maltepe (Palekanon) Savaşı yapıldı. Sonucunda İznik kazanıldı ve başkent ilan edildi.
• 1331 yılında İznik fethi ile gayrimüslimlerden askere gitmemeleri karşılığında ilk kez cizye vergisi alındı.
• 1337 yılında İzmit’in de alınması ile Kocaeli Yarımadası’nın fethi tamamlanmış oldu.
• Orhan Gazi , Karesioğulları Beyliği’ndeki taht karışıklıklarından yararlanarak bu beyliği fethetti. Böylece ilk kez bir beyliğe son verildi. Bu durum Anadolu Türk siyasi birliği için ilk adım olmuştur.
• Karesioğulları Beyliği’nin alınması ile Karamürsel’de ilk tersane açıldı. Böylece deniz gücü elde edildi.
• Orhan Bey, Kantakuzen’e yardım etmiş ve bunun karşılığında Kantakuzen, Çimpe Kalesi’ni vermiştir.
• Çimpe Kalesi’nin alınması ile ilk kez Rumeli’ye geçilmiştir.
• Bedesten ilk defa Bursa’da açılmıştır.
• İlk defa Bursa’da Bey Sarayı yapıldı.
• İlk medrese olan İznik Orhaniyesi yapıldı.
• Davud-u Kaysr ilk müderris olmuştur.
• İlk camii olan İznik Hacı Özbek Camii yapılmıştır.
• İlk defa gayrimüslim ile evlilik yapılmıştır. (Haseki Nilüfer Hatun)
• Haseki Nilüfer Hatun, kendi gibi hamile kadınların canının çektiği yiyecekleri bulabilmeleri için Bursa’da aşevi açtırdı.
• İlk kez bütçe yapıldı.

NOT: Teşkilatlanmalar, beylikten devlete geçişin göstergesidir.

• İlk defa gümüş para (akçe) bastırıldı.
• İlk defa Yaya ve Müsellem adında ordu kuruldu.
• Alaeddin Paşa ile ilk vezirlik ataması yapıldı.
• İlk defa Divan-ı Hümayun kuruldu.
• İlk defa iskan politikası uygulanmıştır.

NOT: İskan (yerleştirme) politikasının amacı, Anadolu’da huzur sağlamak, bölgenin Türk-İslamlaşmasını sağlamak ve kalıcı fetih hareketleri yapabilmektir.

• İlk defa vakıf sistemi uygulanmıştır.
• Sultan unvanını ilk kez kullanan padişah Orhan Bey olmuştur.
• Orhan Gazi Dönemi’nde ilk kez kul sistemi uygulandı.
• Arap Seyyah İbni Batuta Orhan Bey için ‘’Türkmen hükümdarların en yücesi’’ demiştir. 

3- I. MURAT (1362-1389)

• Murat, Hüdavendigar, Gazi ve Hünkar unvanlarını kullanmıştır.
• Ankara’yı tamamen ele geçirdi.
• 1363 yılında Bizans ile Sazlıdere Savaşı yapıldı ve Edirne alındı. Bunun üzerine Edirne başkent yapıldı.
• Bizans’ın Haçlılardan yardım istemesi üzerine ilk Osmanlı – Haçlı savaşı olan I. Çirmen Savaşı diğer adıyla Sırpsındığı Savaşı gerçekleşmiştir. İlk Osmanlı – Haçlı savaşı olan bu savaşın galibi Osmanlı olmuştur.
• Daha sonra Sırplar ile II. Çirmen Savaşı yapıldı ve Osmanlı yine savaşın galibi oldu.
• 1388 yılında Sırplarla Ploşnik Savaşı yapılmış ve bu defa Osmanlı Devleti yenik düşmüştür. Ploşnik yenilgisi Osmanlı’nın Balkanlardaki ilk yenilgisi sayılmaktadır.
• Ploşnik yenilgisinden cesaret alan Haçlı Ordusu 1389 yılında Osmanlı Devleti’ne saldırdı ve I. Kosova Savaşı böylece gerçekleşti.

I. KOSOVA SAVAŞI

Bu savaş büyük bir Haçlı Ordusu ile yapılan ilk savaştır.         I. Kosova Savaşı Osmanlı’nın galibiyeti ile sonuçlanmıştır.         İsfendiyaroğulları, Germiyanoğulları, Saruhanoğulları, Menteşeoğulları, Hamitoğulları Beylikleri ve diğer Türk beylikleri bu savaş için destek kuvveti göndermiştir.         I. Kosova Savaşı sırasında ilk kez top kullanılmıştır.         Savaş esnasında ilk kez bir padişah hayatını kaybetmiştir. (I. Murat bu savaş esnasında şehit düşmüştür.)

• İlk kez topçu birliği kurulmuştur.
• Osmanlı’da ilk beylerbeyi teşkilatı kuruldu. Bu teşkilat Rumeli Beylerbeyliği’dir. Beylerbeyliğine atanan ilk kişi Lala Şahin Paşa’dır.
• İlk defa subaşılık, kazaskerlik, defterdarlık ve sadrazamlık makamları kuruldu. Bu makamların kurulma sebebi sınırları gittikçe büyüyen Osmanlı’nın yönetimini kolaylaştırmak idi.
• İlk Osmanlı kazaskeri Çandarlı Kara Halil’dir.

NOT: I. Murat Dönemi’nde Dalmaçya kıyılarındaki Ragusa Cumhuriyeti ile ticari sözleşme imzalanmıştır.

• İlk defa veraset sistemi değiştirildi. ‘’Ülke padişahın ve oğullarınındır’’ anlayışı getirildi.
• Devşirmenin temelini oluşturan Pençik Sistemi uygulanmıştır. Pençik Sistemi öncüsü Çandarlı Halil Hayrettin olmuştur.

4- I. BAYEZİT (YILDIRIM BAYEZİT) (1389-1402)

• Osmanlı kuruluş dönemi padişahlarından I. Bayezit henüz şehzade iken Frenk Yazısı Savaşı’na katılmış ve bu savaşta Yıldırım unvanını almıştır.
• Osmanlı tarihinin ilk darüşşifası Yıldırım Bayezit tarafından yaptırılmıştır.
• Diğer beyliklerin büyük çoğunluğuna son verdiği için Anadolu Türk siyasi birliğini büyük ölçüde sağlayan ilk padişah olmuştur
• İstanbul’u kuşatmak için diğer ismi Güzelhisar olan Anadolu Hisarı’nı yaptırmıştır.
• İstanbul’u kuşatan ilk Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezit’tir. Tam dört kez kuşatmıştır. Fakat kuşatmalar başarısız olmuştur. İstanbul kuşatmalarının başarısız olma sebepleri;

•    Karamanoğulları Beyliği’nin 2 kez isyan etmesi
•    1396 yılında Niğbolu Savaşı ‘nın yaşanması
•    Timur’un 1401 yılında Sivas’ı işgal etmesi ve 1402 yılında Ankara Savaşı ‘nın yaşanması 

• Anadolu Beylerbeyliği teşkilatı Yıldırım Beyazit Dönemi’nde yapılmıştır. Merkezi Kütahya olan Anadolu Beylerbeyliği’nin ilk görevlisi Kara Timurtaş Paşa olmuştur.
• Niğbolu Savaşı bu dönemde meydana gelmiştir.

NİĞBOLU SAVAŞI

Haçlılar Osmanlı’ya doğru harekete geçip Niğbolu Kalesi’ni kuşattılar. Bu sırada Yıldırım Beyazit İstanbul kuşatmasındaydı ve kuşatmayı kaldırıp Niğbolu’ya hareket etmek zorunda kaldı.         1396 yılında yapılan Niğbolu Savaşı’ndan galip çıkan Osmanlı olmuştur.         I. Beyazit ‘e Halife tarafından Anadolu’nun Sultanı anlamına gelen Sultan-ı İklim-i Rum unvanı verilmiştir.         Niğbolu Savaşı sonucunda Bulgar Krallığına son verildi ve Macarlar etkisiz hale getirildi. Eflak – Boğdan ise Osmanlı üstünlüğünü tanıdı.         Bu savaştan elde edilen ganimet ile Bursa Ulu Camii yaptırılmıştır.

• Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması amacı ile Saruhanoğulları, Menteşeoğulları, Candaroğulları, Hamitoğulları, Aydınoğulları ve Germiyanoğulları alınmıştır.
• 1402 yılında ise Timur ile Ankara Savaşı gerçekleştirilmiştir.

ANKARA SAVAŞI

·         Timur ile yapılan Ankara Savaşı sonucunda Osmanlı yenilmiş ve Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuştur. ·         Yıldırım Bayezit , Ankara Savaşı sırasında Timur’a esir düşmüştür. Düşmana esir düşen ilk Osmanlı padişahı I. Beyazit olmuştur. ·         Ankara Savaşı sonucunda Osmanlı’nın Balkanlardaki fetihleri durdu, hazinesi yağmalandı, Bursa arşivi yakıldı, İstanbul’un fethi gecikti, Akkoyunlular tarafından tehdit edilmeye başlandı. ·         I. Bayezit’in oğulları arasında taht kavgası yaşandı ve devlet taht boşluğu nedeniyle 11 yıl süren Fetret Devri’ne girdi.

FETRET DEVRİ ( SALTANAT-I FASILA )

• Yıldırım oğulları arasında yaşanan taht kavgaları sonucunda Osmanlı tahtı boş kalmış ve 11 yıl boyunca devam eden Saltanat Fasılası diğer adıyla Fetret Devri yaşanmıştır.
• Fetret Devri , 1402 – 1413 yılları arasını kapsar.
• Bayezit’in oğulları arasında Çamurlu Ova Savaşı gerçekleşmiş ve bu savaşın galibi olan Çelebi Mehmet 1413 yılında Osmanlı tahtında oturmuştur. 

ÇELEBİ MEHMET ( I. MEHMET ) (1413 – 1421)

• Çelebi Mehmet Osmanlı kuruluş dönemi padişahlarındandır ve,Osmanlı’nın ikinci kurucusu kabul edilmektedir.
• Osmanlı tarihinin ilk deniz savaşı olan Çalı Bey Savaşı Venediklilerle yapıldı ve Osmanlı mağlup oldu.
• 1420 yılında Osmanlı tarihinin ilk dini nitelikli isyanı olan Şeyh Bedreddin isyanı bu dönemde meydana geldi.
• Timur’a esir düşen Mustafa Çelebi Timur’un ölmesi ile serbest kaldı ve isyan etti. Bu isyan Düzmece Mustafa İsyanı veya Mustafa Çelebi Olayı olarak bilinir. İsyan eden Mustafa Çelebi başarısız olunca Bizans’a sığındı.

   II. MURAT (1421 – 1451)

• Murat , Osmanlı kuruluş dönemi padişahlarının sonuncusudur.
• Çok fazla hayır ve imar işi yaptığından Hayır Babası denir. 
• Bu dönemde Mustafa Çelebi isyanı tekrar çıktı ve isyan bastırıldı.
• Anadolu Türk siyasi birliğinin sağlanması amacıyla Menteşeoğulları , Aydınoğulları ve Germiyanoğulları alındı.
• Murat Dönemi’nde Macarlarla Osmanlı’nın ilk olumsuz antlaşması olan Edirne – Segedin Antlaşması imzalandı.
• Osmanlı tarihinde kendi isteğiyle tahtı bırakan ilk padişah II.Murat olmuştur. Yerine oğlu II. Mehmet gelmiştir. Bu taht değişikliği sırasında yeniçeri isyanı olan Buçuktepe İsyanı çıkmış ve kısa sürede bastırılmıştır.
• Tahta küçük yaştaki şehzade II. Mehmet’in çıkması ile Macarların ve Lehlerin önderliğindeki Haçlılar 1444 yılında Varna Savaşı’nı başlattılar. II. Mehmet’in fermanı üzerine tahta geri dönen II. Murat bu savaşta Haçlı ittifakını mağlup etmiştir.

I. Mehmet’in, babası II. Murat için fermanı:

Devletlü babam! Din ve devlet tehlikededir. Eğer padişah iseniz, buyurun ordunuzun başına geçin. Yok eğer ben padişah isem, sizi orduma başkumandan olarak nasb ve tayin eyliyorum.

• 1448 yılında Haçlılar yeniden saldırıya geçti ve II. Kosova Savaşı gerçekleşti. Ve Haçlılar yine mağlup oldu.

Kpss konularından Osmanlı Kuruluş Dönemi konusu burada bitmiştir. Osmanlı Yükselme Dönemi için buraya tıklayınız.

Sitemizde Kpss Tarih Ders notları tarih menüsü altında mevcuttur. Kpss ders notları ayrıntılı, güncel ve müfredata uygundur. Konular sıralı bir şekilde yüklenmiştir. İleride Kpss Coğrafya ders notları da sitemize yüklenecektir. Kpss’ye yeni hazırlananlar için hazırladığımız KPSS Rehberi ve Sık Sorulan Sorular için buraya tıklayabilirsiniz. NOT: Kpss tarih ders notları pdf şeklinde bulunmamaktadır.