DENİZLERİN REİSİ: BARBAROS HAYREDDİN PAŞA
Asıl adı Hızır Reis olan Barbaros Hayreddin Paşa , 1534 – 1546 yılları arasında görev yapmış Osmanlı Devleti denizcisidir. Birçok zafere imza atan Barbaros Akdeniz’in Osmanlı egemenliğine girmesini de sağlamıştır.
İçindekiler
KISACA BARBAROS HAYRETTİN PAŞA
Asıl adı Hızır’dır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından Hızır Reis ’e dinin hayırlısı anlamına gelen Hayreddin ismi verilmiştir. Barbaros ismini ise sakallarının kızıl renge çalması sebebiyle Avrupalılar tarafından verilmiştir. Hızır Reis Avrupa’da Barbarossa veya Barbaros (kızıl sakal) isimleriyle bilinir.
Barbaros Hayrettin Paşa , Eceovalı (Gelibolu) sipahi Yakup Ağa’nın oğludur. Yakup Ağa, Midilli Adası’nın fethine katılmış ve oraya yerleşip evlenmiştir. Hızır Reis, Hızır Reis’in ağabeyi Oruç Reis ve Yakup Ağa’nın diğer çocukları burada doğmuştur.
Barbaros, Osmanlı tarihine ünlü denizciler kazandırmıştır. Piri Reis, Salih Reis, Aydın Reis, Turgut Reis, Seydi Ali Reis gibi Türk denizcileri Barbaros’un buyruğunda çalışmıştır.

DENİZCİLİK HAYATI
Hayrettin Paşa ‘nın gençliği ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır. Bilindiği kadarıyla Barbaros, deniz ticareti ile uğraşırken Adalar Denizi’nde (Ege Denizi) Rodos Şövalyeleri tarafından esir edildi ve esaretten kurtulduktan sonra korsan olmaya karar verdi. Kardeşi İlyas, Rodos Şövalyeleri tarafından öldürülmüştü. Kardeşinin öcünü almak isteyen Hızır Reis , onlarla savaştı. İtalya’nın kıyılarını vurdu, ganimetlerini ve gemilerini ele geçirdi.
Hızır Reis’in ağabeyi olan Oruç Reis dönemin en ünlü korsanlarından idi ve kardeşiyle birlikte güçlerini birleştirmeye karar verdiler. Bu güç birliği onların korsanlık ünlerini Akdeniz kıyılarına kadar yaydı. Bu sırada Tunus’un Sultanı olan Muhammed, Oruç ve Hızır kardeşlerle iş birliği yaptı. Buna göre Muhammed’in topraklarına ait olan Halkü’l Vad Limanından ve kalesinden yararlanmaları karşılığında korsanlıktan kazandıklarının beşte birini sultana vereceklerdi ve malları da Tunus’un pazarlarında satılacaktı. Burada da Oruç – Hızır Reis kardeşler ünlerine ün kattılar.
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ’NDE BARBAROS HAYRETTİN PAŞA
Hızır ve Oruç Reis korsanlık yaptıkları sırada ele geçirdikleri gemilerden birini yükü ve değerli armağanlar ile birlikte Piri Reis himayesinde İstanbul’a Yavuz Sultan Selim’e göndermişlerdir. Yavuz, İslam dünyasına ve Akdeniz’e Osmanlı egemenliğini yayma amacındaydı. Bu sebeple Oruç Reis’e ve Hızır Reis’e iki kadırga, iki sorguç ve değerli taşlarla bezenmiş iki kılıç armağan etmiştir.
Oruç Reis ve Hızır Reis’in ağabeyleri olan İshak Reis de onlara katılmış ve böylece daha da güçlenmiş ve artık toprak edinmeye de başlamışlardır. Öncelikle Kuzey Afrika’ya yönelen kardeşler donanmalarını 30 gemiye çıkarmışlardır. 1516 yılına gelindiğinde Barbaros Hayreddin Paşa ve kardeşleri Cezayir’i fethetmek amacı ile İspanyollarla kara ve deniz savaşı yapmışlardır. Birçok İspanyol gemisini ele geçirip Tenes, Telemsen ve Oran şehirlerini alıp Cezayir’i ele geçirdiler. Artık Cezayir’in yeni hükümdarı Oruç Reis idi.
Cezayir’i ele geçiren kardeşlere karşı İspanyollar ve Araplar iş birliği yapıp saldırıya geçtiler. Arap ve İspanyol orduları ile gerçekleşen bu savaş İshak Reis’in ve Oruç Reis’in ölümü ile sonuçlandı. Hızır Reis artık Cezayir hükümdarlığında yalnızdı. İspanyol – Arap ittifakına karşı güçlenmeliydi ve bu sebeple Yavuz Sultan Selim ‘den yardım istedi. Barbaros’un yardım talebini geri çevirmeyen Yavuz Sultan Selim O’nu Cezayir Beylerbeyliğine atadı. Savaş araç ve gereçleri yolladı. Ayrıca Anadolu kıyılarından levent toplama yetkisi de verdi. Barbaros artık Osmanlı buyruğuna girmişti. Bunun üzerine İspanyollar ile Cezayir ve Tunus’un Arap, Berberi emirleri halkı ayaklandırdılar. Barbaros’un kara gücü donanması kadar güçlü değildi bu yüzden Cezayir’de sahip olduğu kaleleri elden çıktı ve Şerşel’e çekilip gücünü tekrar kazanıp korsanlığa devam etti.
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN VE BARBAROS HAYREDDİN PAŞA
Gücünü tekrar kazanan Barbaros , 1520 – 1525 yılları arasında Akdeniz’de Avrupa kıyılarını vurdu ve büyük ganimetler elde etti. Kendisine katılan Türk korsanlar vardı ve onlarla birlikte 40 gemiye sahip bir filo kurdu. Cezayir’e yeniden egemen oldu, burada bulunan son İspanyol üssünü ele geçirip Cezayir Limanını yaptırdı. Korsanlık yaparak sürekli ganimetler elde ediyordu. Elde ettiği ganimetlerin bir bölümünü Aydın Reis ile İstanbul’a Kanuni Sultan Süleyman’a gönderdi. Bu sırada Barbaros’un başarıları devam ediyordu. 1531 yılında Şerşel’e baskın yaptı ve Cenevizli Amiral Andrea Doria’ya büyük kayıplar verdirdi. 1532 yılında Müslümanlar İspanya’da başkaldırmış ve yenilgi almışlardı. Barbaros, buradaki Müslümanlar için gemi yollayıp onların Kuzey Afrika’ya geçmelerini sağladı.
HIZIR REİS’İN HAYREDDİN İSMİNİ ALIŞI
Alman seferi sırasında Şarlken’in desteklediği Cenevizli Amiral Andrea Doria , Osmanlı Devleti’ni Akdeniz’de zor duruma sokmak için Mora kıyılarına saldırmış ve Patras ile İnebahtı’yı ele geçirmiştir. Kanuni Sultan Süleyman Akdeniz’de Osmanlı egemenliğini sağlamak istiyordu, bunun için Hızır Reis’i İstanbul’a yanına çağırdı. Sultan Süleyman, Barbaros ile görüşmeleri sırasında O’na dinin hayırlısı anlamına gelen Hayreddin ismini vermiştir. Böylece, Hızır Reis Barbaros Hayreddin olarak anılmaya başladı.
HIZIR REİS’İN KAPTAN-I DERYA OLUŞU
Kanuni Sultan Süleyman , Akdeniz’de Osmanlı egemenliğini sağlamak istiyordu. Bunun için 1533 yılında yanına çağırdığı Barbaros’u vezir rütbesi ile kaptan-ı derya (deniz kuvvetleri komutanı) yaptı. Barbaros Hayrettin Paşa , kaptan-ı derya unvanı ile birçok başarıya imza attı.
BARBAROS HAYREDDİN PAŞA VE ÖNEMLİ ZAFERLERİ
1536 yılında Barbaros Hayreddin Paşa Akdeniz’e açıldı ve İtalya’nın kıyılarını vurdu. Otranto’dan karaya çıktı ve Castro Kalesini ele geçirdi. Ege Denizi’ndeki Venedik adalarını seferlerle Osmanlı Devleti’ne kattı. Adalar teker teker ele geçiriliyordu, Osmanlı Devleti’nin denizlerdeki etkinliğinin artması Avrupalı devletleri rahatsız etti. Bunun üzerine Andrea Doria önderliğinde Haçlı donanması kuruldu. Bu donanma ile Osmanlı donanması Preveze Körfezi önlerinde karşılaştı ve Preve Deniz Savaşı gerçekleşti.
PREVE DENİZ SAVAŞI |
|
1543 yılında Kanuni Sultan Süleyman‘ın buyruğu ile Akdeniz’e açılan Barbaros Hayrettin Paşa , Nice şehrini ele geçirdi. 1544 yılında İtalya kıyılarına ve bazı adalara saldırılar düzenledi. 1546 yılında ise Beşiktaş’ta bulunan yalısında vefat etti.
Rauf Orbay, Barbaros için şu sözü söylemiştir:
”Şüphe yok ki ben, Koca Barbaros’un bir dümen neferi dahi olamam.”
BARBAROS HAYREDDİN PAŞA TÜRBESİ
Barbaros Hayrettin Paşa Türbesi , İstanbul’un Beşiktaş ilçesinde bulunmaktadır. Sekiz köşeli, tek kubbeli bir türbedir. Bu türbenin karşısında Sinan Paşa Camii bulunmaktadır. Hemen arkasında ise Barbaros Anıtı yer almaktadır. Barbaros Anıtını, Ali Hadi Bara ile Zühtü Müridoğlu 1941 – 1943 yılları arasında yapmıştır.
Barbaros 1546 yılında vefat etmiştir. Vasiyetinde kendi parasıyla yaptırdığı 30 büyük savaş gemisini Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır.
