KURTULUŞ SAVAŞI – MUHAREBELER DÖNEMİ

Yurdun dört bir yanı işgal altına girmiş ve Mustafa Kemal önderliğindeki kahraman askerlerimiz, halkımız, kadınlarımız hatta çocuklarımız yurdumuzu düşman işgalinden kurtarmak için mücadele etmiş ve Kurtuluş Savaşı muharebeler dönemi başlamıştır.

MUHAREBELER DÖNEMİ

Kurtuluş Savaşı’nda Doğu ve Batı Cephesinde düzenli ordular savaşmış, Güney Cephesi’nde ise Kuvay-ı Milliye yani milis güçler mücadele etmiştir. Türk Milli Mücadelesi sadece askerlerimizin değil tüm halkımızın mücadele verdiği bir savaş olmuştur. Mustafa Kemal, silah arkadaşları ve Kurtuluş Savaşı Kahramanları sayesinde topraklarımız düşmandan arınmıştır.

Kurtuluş Savaşı Kadın Kahramanları
Kılavuz Hatice	Tayyar Rahime	Nakiye Hatun	Binbaşı Ayşe
Gördesli Makbule	Onbaşı Halide (Halide Edip)	Necibe Nine	Asker Saime
Nazife Kadın	Kara Fatma (Fatma Seher)	Küçük Nezahat	Selma İzbel
Halime Çavuş	Şerife Bacı	Naciye Hanım	Habibe Hanım

• Kurtuluş Savaşı kadın kahramanları arasında bulunan Kılavuz Hatice, Fransız askerlerine yol gösterirken onları pusuya düşürmüştür. Diğer bir Milli Mücadele kadın kahramanı Şerife Bacı, Kastamonu’da çocuğunun battaniyesiyle cephaneyi sarmıştır. Kahramanımız Asker Saime, istihbarata destek sağlamıştır. Tayyar Rahime, Fransızlarla çarpışırken şehit düşmüştür. Necibe Nine, kağnı ile cepheye cephane taşımıştır. Küçük Nezahat, babasıyla birlikte cephede yer almıştır. Nazife Kadın, Yunan askerleri tarafından şehit edilmiştir.

DOĞU CEPHESİ

• Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi Ermenilerin Kars’ı işgal etmesi üzerine açılmıştır.
• Kurtuluş Savaşı içerisinde açılan ilk cephedir.
• Doğu Cephesi komutanı Şark Fatihi lakabını taşıyan 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir’dir. Osmanlı Devleti’nden kalan düzenli ordu ile savaşmıştır.
• Kazım Karabekir ve ordusu Ermenileri Gümrü kentine kadar kovalamış ve burada Gümrü Antlaşması’nı imzalamışlardır.
• Gürcistan’ın Ardahan, Artvin ve Batum’u işgal etmesi üzerine Posof Harekâtı yapılmış ve sonucunda Batum Antlaşması imzalanmıştır.
• Gümrü Antlaşması, Batum, Kars ve Moskova Antlaşmaları Doğu Cephesi’nde imzalanmıştır.
• TBMM’nin ilk askeri zaferini kazandığı cephedir.

KURTULUŞ SAVAŞI DOĞU CEPHESİ İLE İLGİLİ SORU – CEVAP

Doğu Cephesi neden açıldı?

Ermenilerin, Kars’ı işgal etmesine üzerine açılmıştır.

Doğu Cephesi’nde Gürcülerle savaşıldı mı?

Evet, bu cephede Gürcüler ve Ermeniler ile savaşıldı.

Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi’nin Komutanı Kimdir?

Kazım Karabekir

Doğu Cephesi Kahramanları Kimlerdir?

Kazım Karabekir ve askerleri

Kurtuluş Savaşı’nda İlk Açılan Cephe Hangisi Olmuştur?

Doğu Cephesi’dir.

Doğu Cephesi Hangi Antlaşma İle Kapanmıştır?

Gümrü Antlaşması ile kapanmıştır.

Gümrü Antlaşması Tarihi Nedir?

2 – 3 Aralık 1920

Gümrü Antlaşması Kimler Arasında İmzalanmıştır?

TBMM ile Ermeniler arasında imzalanmıştır.

Doğu Sınırımızı İlk Kez RESMİ Olarak Çizen Antlaşma Hangisidir?

Moskova Antlaşması

Doğu Sınırını Kesinleştiren Antlaşma Hangisidir?

Kars Antlaşması

Kurtuluş Savaşı’nda Posof Harekâtı Kimlere Karşı Yapılmıştır?

Gürcülere karşı yapılmış harekâttır.

Batum Antlaşması Kimler Arasında İmzalanmıştır?

Gürcistan ile TBMM arasında imzalanmıştır.

Batum Antlaşması hangi tarihte imzalanmıştır?

23 Şubat 1921 tarihinde imzalanmıştır.

Elviye-i Selase Nedir? Hangi İlleri kapsar?

Elviye-yi Selase üç şehir, üç liva anlamına gelir ve Kars, Ardahan ve Batum’u kapsar.

Kars, Ardahan, Batum ilk olarak ne zaman kaybedilmiştir?

Elviyeyi Selase ilk olarak Berlin Antlaşması ile kaybedilmiştir.

Doğu Cephesi’ni Şekillendiren Antlaşmalar Hangileridir?

Sırasıyla Doğu Cephesi’nde imzalanan antlaşmalar: Gümrü Antlaşması, Batum Antlaşması, Moskova Antlaşması, Kars Antlaşması.

GÜMRÜ ANTLAŞMASI (3 ARALIK 1920)

• TBMM ile Ermenistan arasında imzalanan antlaşmadır. (Ermenistan bu sırada kısa süreliğine bir devletti.)

Gümrü Antlaşması’nın Önemi

• Misak-ı Milliyi gerçekleştirmek için ilk adım atılmış oldu.
• TBMM’nin imzaladığı ilk antlaşmadır.
• Sevr’i geçersiz sayan ilk antlaşmadır.
• Antlaşmanın imzalanması ile Ermenistan TBMM’yi tanıyan ilk devlet
• Antlaşmanın imzalanması ile Ermenistan Sevr Antlaşması’nı tanımayan ilk devlet
• İlk kez yabancı bir devlet ile imzalanan bu antlaşma ile ilk kez uluslararası bir belgede TBMM Hükümeti ve Türkiye Devleti tabiri kullanılmıştır.
• Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi, Gümrü Antlaşması’yla kapanmış oldu.
• Doğu sınırımızı çizen ilk antlaşma olmasına rağmen birkaç gün sonra SSCB’nin burayı işgal etmesi ile doğu sınırımız resmi olarak daha sonra yapılan Moskova Antlaşması ile kesinleşecektir.

Gümrü Antlaşması’nın Maddeleri

• Çıldır Gölü ve Aras Nehri, Ermeniler ile Türkler arasında sınır kabul edilecektir.
• Ermeniler; Kars, Sarıkamış, Selim, Tuzluca, Kulp ve Iğdır’ın Türk topraklarına ait olduğunu kabul edecektir.
• Ermeniler, Sevr Antlaşması’ndaki isteklerinden vazgeçecek ayrıca Misak-ı Milliyi tanıyacaktır.
• Eğer Erivan Hükümeti talepte bulunursa TBMM tarafından Ermenistan’a yardım edilecektir.
• Herhangi bir suça karışmamış olan Ermeniler altı ay içerisinde Anadolu’ya dönebilecektir.

BATUM (ANKARA) ANTLAŞMASI (23 ŞUBAT 1921)

• Gürcistan ile TBMM arasında imzalanmıştır.
• Bu antlaşma ile Gürcistan, Ankara’da büyükelçilik açan ilk devlet olmuştur.
• Batum geri alındı.
• Bu antlaşmanın ardından SSCB, Gürcistan’ı işgal etti ve antlaşma geçersiz Sınırımız daha sonra imzalanacak olan Moskova Antlaşması ile kesinleşecektir.

KARS, ARDAHAN VE BATUM’UN TARİHTEKİ DURUMU

Kars, Ardahan ve Batum’a üç şehir, üç liva adı verilen Elviye-i Selase denilmiştir.  İlk olarak 1877 – 78 Osmanlı Rus Savaşı (93 Harbi) sonunda yapılan Berlin Antlaşması ile Rusya’ya bırakılmıştır. Daha sonra ise Birinci Dünya Savaşı sırasında Kafkasya Cephesi sonunda yapılan Brest – Litowsk Antlaşması ile Rusya bu toprakları Osmanlı’ya geri vermiştir.

Sevr Antlaşması’na dayanarak Kars ve çevresini işgal eden Ermenilerden bu topraklar Gümrü Antlaşması ile geri alındı. Batum ve Ardahan ise Gürcüler tarafından işgale uğramıştı. Gürcülerden ise Batum Antlaşması sonucunda Ardahan ve Batum geri alındı. Rusya ile imzalanacak olan Moskova Antlaşması’na kadar ise Batum Türklerde kaldı. Moskova Antlaşması’nın imzalanmasıyla ise Batum, Gürcistan’a bırakıldı.

Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Kimdir?

• Kazım Karabekir; I. Balkan Savaşı’nda, I. Dünya Savaşı’nda Çanakkale, Irak ve Kafkasya Cephelerinde ve Kurtuluş Savaşı’nda Doğu Cephesi’nde savaşmıştır.
• Türkiye’de ilk kez gerçekleşen İzmir İktisat Kongresi başkanlığını üstlenmiştir.
• Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkası kurucularındandır. Ayrıca partinin genel başkanlığını da yapmıştır.
• İstiklal Madalyası ile ödüllendirilmiştir.
• Şark Fatihi lakabıyla bilinir.
• Şarkılık İbret adında müzikali vardır.
• İstiklal Marşı yarışması katılımcıları arasındadır.
• İstiklal Harbimiz, Ankara’da Savaş Rüzgarları, Çocuklara Öğütlerim, İktisat Esaslarımız önemli eserleri arasındadır.

GÜNEY CEPHESİ

• Kurtuluş Savaşı cephelerinden olan Güney Cephesi’nde düzenli ordu yoktur. Burada Kuvay-i Milliye yani milis güçler mücadele etmiştir.
• Bu cephede birliğin sağlamak amacıyla Pozantı Kongresi gerçekleştirilmiştir.
• Güney Cephesi’nde Fransız ve Ermeniler ile savaşılmıştır.
• Güney Bölgesi başlarda İngilizlerin elindeyken daha sonra Suriye İtilafnamesi ile Fransızlara bırakılmıştır.
• Güney Cephesi’nin diğer cephelerden farkı bölgesel direniş sonucunda kurtulmasıdır.
• Batı Cephesi’nde düzenli ordunun Sakarya Meydan Muharebesi’ni kazanmasıyla TBMM ile Fransa arasında Ankara Antlaşması imzalanmış ve Hatay hariç Güney Bölgesi kurtarılmış Güney Cephesi kapanmıştır.

KURTULUŞ SAVAŞI GÜNEY CEPHESİ İLE İLGİLİ SORU – CEVAP

Güney Cephesi hangi ülkeler ile savaştı?

Fransız ve Ermenilere karşı savaşıldı.

Milli Mücadelede Güney Cephesinin komutanı kimdir?

Burada düzenli bir ordu bulunmadığından komutan yoktur. Halk kahramanları tarafından şehirler kurtarılmıştır.

Güney Cephesi kahramanları kimlerdir?

Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi kahramanlarımız; Tufan Bey, Topal Osman, Sütçü İmam, Rıdvan Hoca, Kamil Ocak, Şahin Bey, Kılıç Ali, Karayılan, Ali Saip, Hacı Mehmet Hacıkamiloğlu

Milli Mücadelede Güney Cephesi hangi antlaşma ile kapanmıştır?

Ankara Antlaşması ile kapanmıştır.

GÜNEY CEPHESİ KAHRAMANLARI
Adana’da	Tufan Bey takma adıyla Yüzbaşı Osman
Maraş’ta	Direnişi ateşleyen Sütçü İmam‘’Kalesinde bayrağı dalgalanmayan ülkede Cuma namazı kılınmaz’’ sözüyle halkı halkı harekete geçiren İmam Rıdvan Hoca
Antep’te	Kamil Ocak, Şahin Bey, Karayılan, Kılıç Ali
Urfa’da	Liderliğini Hacı Mehmet Hacıkamiloğlu’nun üstlendiği 12ler olarak bilinen 12 vatanseverin oluşturduğu Kuvay-ı Milliye hareketi

 İstiklal Madalyası Alan İllerimiz ve İlçemiz:

• 1924 yılında İnebolu: İnebolu İstiklal Madalyası alan ilk yerdir.
• 1925 yılında Maraş: İstiklal Madalyası alan ilk il Maraş olmuştur.
• 2008 yılında Antep
• 2016 yılında Urfa: Ahmet Davutoğlu tarafından Urfa gezisi sırasında verilmiştir.

Unvan Alan Şehirlerimiz:

• 1921 yılında Antep, Gazi unvanını almıştır. İlk unvan alan şehrimizdir ve I. TBMM tarafından verilmiştir.
• 1973 yılında Maraş, Kahraman unvanına layık görülmüştür.
• 1984 yılında Urfa’ya Şanlı unvanı verilmiştir.
• 2016 yılında ise Kazan’a Kahraman unvanı verilmiştir.

 BATI CEPHESİ

• Kurtuluş Savaşı cephelerinden olan Batı Cephesi’nde Yunanlara karşı savaşılmıştır.
• Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri, Batı Cephesi’nin oluşmasında etkin rol oynamıştır.
• Bu cephede silah taşınmasında kullanılan güzergâha İstiklal Yolu denir.

Milli Mücadele İstiklal Yolu Güzergâhı

İnebolu Kastamonu Ilgaz Çankırı Ankara

GEDİZ TAARRUZU ve DÜZENLİ ORDUYA GEÇİŞ

• Sivas Kongresi sırasında Batı Cephesi komutanlığına Ali Fuat Paşa atanmıştır. Ali Fuat Paşa komutasındaki birlikler ile Çerkez Ethem birlikleri 24 Ekim 1920 tarihinde Gediz’de Yunan kuvvetleri üzerine taarruza geçmiş fakat Kuvay-ı Milliye ordusunun disiplinden yoksun olması sebebiyle taarruz başarısız olmuştur. Ali Fuat Paşa ve birlikler, Yunanlar karşısında geri çekilmek zorunda kalmıştır.

GEDİZ TAARRUZUNUN SONUÇLARI

• Başarısızlıkla sonuçlanan Gediz Taarruzu sonucunda Ali Fuat Paşa, komutanlıktan alınmış ve Moskova’ya elçi olarak gönderilmiştir.
• Ali Fuat Paşa’nın yerine ise Batı Cephesi ikiye bölünerek İsmet İnönü ile Refet Bele getirilmiştir. Yani Milli Mücadelede Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa ile Refet Paşa olmuştur.
• İsmet Paşa’nın göreve getirilmesiyle düzenli orduya geçilmiş ve bu orduya katılmayı reddeden Kuvay-ı Milliye şeflerinin birlikleri dağıtılmıştır.

DÜZENLİ ORDUYA GEÇİŞ

Mücadele öncesi düzenli ordu kurulmuş ve Kuvay-ı Milliye ordusu kaldırılmıştır. Kuvay-ı Milliye ordusunun kaldırılmasının sebepleri:

• Kuvay-ı Milliye’nin düzensiz bir yapıya sahip olması
• Halka zarar vermeye başlaması
• Yeterli başarı sağlayamamış olmaları (Kuvay-ı Milliye ordusunun ilk ve tek başarısı Aydın’ı Yunanlardan geri almasıdır.)

Düzenli Orduya Geçiş Aşamaları

Düzenli ordunun kurulabilmesi için TBMM’nin geçiş çalışmaları:

• Kuvay-ı Milliye giderlerinin Milli Savunma Bakanlığı tarafından karşılanmasına karar verildi. Halkın yaptığı yardımlar ise artık kayıt altına alınacaktı.
• Subay yetiştirmek için Ankara Subay Mektebi açıldı.
• Seferberlik ilan edildi.
• Askere alma işlemleri başlatıldı.
• Firariler Kanunu çıkarıldı.
• Batı Cephesi ikiye ayrıldı.

Düzenli orduya geçiş sonrasında Çerkez Ethem isyan etmiş fakat isyan İsmet Paşa tarafından bastırılmıştır.

I. İNÖNÜ MUHAREBESİ (6 – 10 OCAK 1921)

Birinci İnönü Muharebesi Nedenleri

Yunanlar neden taarruz etti?

• Yunanların İngiliz desteğini kaybetmek istememeleri
• Düzenli ordunun güçlenmesini engellemek
• Eskişehir ve ardından Ankara’yı alarak Türk Milli Mücadelesini sona erdirmek.

Birinci İnönü Muharebesi Gelişmeleri

• Çerkez Ethem İsyanı üzerine Yunanlar saldırıya geçmiştir.
• İsmet Paşa komutasındaki düzenli ordu Yunanları mağlup etmiştir. Bunun üzerine İsmet Paşa generalliğe yükseltilmiştir.
• İnönü, Yunan’a karşı yapılan ilk savunma savaşı olmuştur.

Birinci İnönü Muharebesi Sonuçları

• TBMM tarafından kurulan düzenli ordunun ilk savaşı ve ilk zaferidir. Bu zafer ile düzenli orduya ve Tbmm’ye duyulan güven artmıştır.
• İsmet Paşa, generalliğe yükseltilmiştir.
• Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edilmiştir.
• Afganistan ile dostluk antlaşması imzalanmıştır. İmzalanan dostluk antlaşmasıyla Türkiye’yi tanıyan ilk Müslüman ülke Afganistan olmuştur. Ayrıca ülkemize resmi ziyarette bulunan ilk devlet adamı Afganistan Kralı Amanullah Han olmuştur.
• İstiklal Marşı kabul edilmiştir.
• Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması imzalanmıştır.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

• Teşkilat-ı Esasiye, 1921 anayasasıdır.
• Yeni Türk Devleti’nin ilk anayasasıdır.
• Kanuni Esasi’nin Teşkilat-ı Esasiye ile çelişmeyen maddeleri kaldırılmamıştır.
• 1921 anayasası ile TBMM, Osmanlı Devleti’nde padişah ve halifeye ait olan siyasi ve hukuki yetkileri üstlenmiştir.

Teşkilat-ı Esasiye Özellikleri

• Egemenlik halka verilmiştir.
• Laik değildir.
• En kısa süreli anayasamızdır. 1924 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır.
• Tek yumuşak ve çerçeve anayasamızdır.
• 7 tane temel ilkesi bulunmaktadır.
• Teşkilatı Esasiye’de yapılan ilk değişiklik ‘’Devletin rejimi Cumhuriyet’tir’’ maddesinin eklenmesi olmuştur.

Londra Konferansı (23 Şubat 1921)

• İnönü Muharebesinin Türkler tarafından kazanılmasının üzerine İtilaf Devletlerinin isteğiyle toplanmıştır.
• Amaç Sevr Antlaşması’nda küçük değişiklikler yaparak antlaşmayı İstanbul Hükümeti’ne kabul ettirmek ve savaştan yenik çıkan Yunan Ordusuna toparlanması için zaman kazandırmaktır.
• İtilaf Devletleri TBMM’yi doğrudan tanımak istemedikleri için konferansa İstanbul Hükümeti’ni davet etmiş, İstanbul Hükümeti’nin TBMM’den konferans için bir yetkili seçmesini istemiştir. Ancak Mustafa Kemal bu durumu kabul etmemiştir. Bunun üzerine Londra Konferansı’na TBMM hükümeti, İtilaf Devletleri tarafından İtalya aracılığıyla resmi olarak davet edilmiştir.

NOT: TBMM’nin Londra Konferansı’na davet edilmesi ile İtilaflar tarafından resmi ve hukuki olarak ilk kez tanınmıştır.

• TBMM, Misak-ı Milli’yi tüm dünyaya duyurmak, barıştan yana olduğunu herkese göstermek ve resmi olarak tanınmak için Londra Konferansı’na katılmıştır.
• Londra Konferansı’na TBMM Hükümeti adına Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti adına ise Tevfik Paşa katılmıştır.
• Konferansa katılan diğer devletler ise İngiltere, Fransa, İtalya ve Yunanistan olmuştur.
• Tevfik Paşa konferans sırasında ‘’Söz Türk milletinin gerçek temsilcisi olan TBMM’nindir’’ diyerek sözü Bekir Sami Bey’e vermiştir.
• Bekir Sami Bey, ekonomi ve esir değişimi konusunda bazı antlaşmalar yapmış ancak TBMM eşitliğe ve Misak-ı Milli’ye aykırı olduğu gerekçeleriyle onaylamamıştır. Böylece Londra Konferansı’ndan bir sonuç alınamamıştır.

Türk – Afgan Dostluk Antlaşması (1 Mart 1921)

• Bu dostluk antlaşması ile Yeni Türk Devleti’ni tanıyan ilk Müslüman ülke Afganistan olmuştur.
• Antlaşmayı TBMM adına Yusuf Kemal Tengirşenk ile Dr. Rıza Nur; Afganistan adına ise General Veli Han imzalamıştır.
• Antlaşmaya göre ülkeler karşılıklı elçilik açacak, taraflardan birinin herhangi bir saldırıya uğraması durumunda diğeri ona yardım edecektir. Ayrıca TBMM, Afganistan’a öğretmen ve subay yardımında bulunacaktır.

İstiklal Marşı’nın Kabulü (12 Mart 1921)

• İnönü zaferinin ardından Maarif Vekâleti tarafından marş için yarışma başlatılmıştır. Yarışma, günümüzde Milli Eğitim Bakanı’na denk gelen Hamdullah Suphi’nin çabalarıyla gerçekleşmiştir.
• Yarışmaya Kazım Karabekir’de katılmıştır.
• Meclis tarafından ülkemiz için seçilen marş Mehmet Akif’in yazdığı marş olmuştur.
• İstiklal Marşı’nın yayımlandığı ilk gazete Açıksöz Gazetesi’dir.
• Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı’nı Türk Ordusuna ithaf etmiştir.
• Marşı mecliste okuyan ilk kişi Maarif Vekili Hamdullah Suphi Tanrıöver olmuştur.
• İstiklal Marşı yasal bir düzenleme ile kabul edilmiş ve ilk kez 1982 anayasasında yer almıştır.
• İstiklal Marşımızın ilk bestecisi Ali Rıfat Çağatay olmuştur. Günümüzdeki halini bestelen kişi ise Osman Zeki Üngör’dür.
• Marşımız ilk kez II. İnönü Savaşı’nda okunmuştur.
• Mehmet Akif Ersoy, yarışma ile kazandığı parayı Darü’lmesai’ye bağışlamıştır.

Moskova Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması (16 Mart 1921)

• TBMM ile SSCB arasında imzalanmıştır.
• Görüşmelere TBMM adına Yusuf Kemal Tengirşenk, Ali Fuat ve Dr. Rıza Nur katılmıştır.

Moskova Antlaşması Maddeleri

• Çarlık Rusya ile Osmanlı Devleti arasında yapılan tüm antlaşmalar geçersiz olacak.
• Her iki taraftan birinin tanımadığı uluslararası bir antlaşmayı diğer devlet de tanımayacak. (Bu madde ile Rus Devleti, Sevr’in geçersizliğini kabul etmiş oldu.)
• Kapitülasyonlar kaldırılmıştır. (Bu madde ile kapitülasyon haklarından vazgeçen ilk devlet Rusya olmuştur.)
• Batum, Gürcistan’a bırakılmıştır. (Misak-ı Milli’den ilk taviz.)
• İki tarafta birbirlerinin tutsak alınan askerlerini iade edecektir.

Moskova Antlaşması’nın Sonuçları ve Özellikleri

• SSCB, TBMM’yi tanıyan ilk büyük devlet olmuştur.
• SSCB, Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk büyük devlet olmuştur.
• Batum, Gürcistan’a bırakılması ile Misak-ı Milli’den ilk taviz
• Moskova Antlaşması başlangıç metninde Dostluk ve Kardeşlik ibaresi bulunan ilk antlaşmadır.
• Bu dostluk antlaşmasına bağlı olarak Türkiye ilk büyükelçiliğini Moskova’da açmıştır. İlk Moskova elçisi ise Ali Fuat Paşa’dır.

II. İNÖNÜ SAVAŞI (23 MART – 1 NİSAN 1921)

• Türk Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi savaşlarındandır.

Savaşın Nedenleri (Yunan Saldırısının Amaçları)

• Londra Konferansı’ndan sonuç alınamaması
• İnönü’nün intikamını almak
• Yunanların İngiliz desteğini kaybetmek istememeleri
• Eskişehir’i ardından ise Ankara’yı alarak TBMM’ye son vermek

Gelişmeler

• İsmet Paşa komutanlığındaki Türk Ordusu savaşı kazanmıştır.
• Türk askerinin üst üste savaş kazanamama kaderi sona erdi ve Mustafa Kemal İsmet Paşa’ya ‘’Siz orada sadece düşmanı değil, bu milletin makûs tarihini de yendiniz.’’ Demiştir.
• Bu savaş için Mustafa Kemal tarafından ayrıca ‘’İnkılap tarihinin bir sayfası II. İnönü Zaferi ile yazılmıştır’’ demiştir.

İkinci İnönü Savaşı’nın Sonuçları

• Fransa, Zonguldak’tan çekildi.
• İngiltere, 40 Malta esirini serbest bıraktı.
• Fransa, TBMM’ye ateşkes teklif etti.
• İtalya, Anadolu’yu boşaltmaya başladı.

ESKİŞEHİR – KÜTAHYA SAVAŞLARI (10 – 24 TEMMUZ 1921)

Savaşın Nedenleri

• Yunan kuvvetleri İngiltere’nin desteğini kaybetmemek ve Ankara’yı alarak TBMM’ye son vermek amacıyla taarruza geçtiler.

Savaştaki Gelişmeler

• Yunan kuvvetleri Ankara – Polatlı’ya kadar geldi ve bunun üzerine Mustafa Kemal ordunun Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi için emir vermiştir. Geri çekilmenin nedeni ordunun daha fazla zayiat vermesini engellemektir.
• Savaş devam ederken Mustafa Kemal, ilk resmi Maarif Kongresi’ni düzenlemiştir.
• Savaş, düzenli ordunun ilk ve son mağlubiyeti olacaktır.
• Meclis içerisinde Mustafa Kemal’e iki sebepten dolayı tepki gösterilmiştir:
• Asker olmamasına rağmen orduya emir verdiği için
• Savaş sırasında Maarif Kongresi’ni düzenlediği için

Kütahya Eskişehir Savaşı Sonuçları

• Ulaşım ile stratejik açıdan önemli olan yerler Yunanların eline geçti.
• Mustafa Kemal, buradaki başarısızlık ve meclis tepkileri üzerine 3 aylığına TBMM’den meclisin tüm yetkilerinin kendisine verilmesini istemiştir. Bunun üzerine Başkomutanlık Kanunu çıkarılmış ve yetkiler Mustafa Kemal’e verilmiştir. Böylece askerlik mesleğine geri dönmüştür.
• Meclisin Kayseri’ye taşınması gündeme gelmiştir.
• İtalya, Türk yurdundan çekilme kararını askıya almıştır.
• Fransa yapmış olduğu barış teklifini geri çekmiştir.
• Mustafa Kemal, Başkomutanlık yetkisini kullanarak Sakarya Savaşı öncesinde orduyu güçlendirmek ve ordunun ihtiyaçlarını karşılayabilmek amacıyla Tekâlif-i Milliye Emirlerini çıkarmıştır. 

NOT: Mustafa Kemal, Amasya Genelgesi’nden sonra Erzurum Kongresi’nden önce askerlik görevini bırakmıştır. Eskişehir – Kütahya Savaşı’ndan sonra Sakarya Savaşı’ndan önce ise askerlik görevine geri dönmüştür.

TEKÂLİF-İ MİLLİYE EMİRLERİ (7 – 8 AĞUSTOS 1921)

• Mustafa Kemal, askerlerin ve ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Başkomutanlık yetkisine dayanarak Tekâlif-i Milliye Emirlerini yayınlamıştır.
• Mustafa Kemal, Başkomutanlık yetkisini kullandığı için Tekâlif-i Milliye Emirlerinde meclisin onayı
• Bu emir ile gelen yardımlar Sakarya Savaşı ve Büyük Taarruz Savaşı’nda kullanılmıştır. (Yardımın büyük bir kısmı Büyük Taarruz Savaşı’nda kullanılmıştır.)
• Emirler, seferberlik ilanı niteliğindedir ve topyekûn savaşa gidileceğinin göstergesidir.

Tekâlif-i Milliye Emirleri Maddeleri

• Her aile ordu için temiz giysi getirecektir
• Arabası olanlar ordu için mühimmat taşıyacaktır
• Halk ve tacirler elinde yiyeceklerin %40’ını karşılığı sonradan ödenmek üzere orduya verecektir
• Ülke içerisinde bulunan tüm zanaatkârlar ve teknik bilgiye sahip kişiler orduya hizmet verecektir
• Emirlere uymayanlar Hıyanet-i Vataniye Kanunu kapsamında değerlendirilecektir.

SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ (23 AĞUSTOS – 13 EYLÜL 1921)

• Sakarya Meydan Muharebesi bilinen diğer ismiyle Subaylar Savaşı 23 Ağustos 1921 tarihinde başlamıştır.
• Mustafa Kemal bu savaşa Başkomutan olarak katılmıştır.
• Mustafa Kemal Paşa, Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır sözünü bu savaşta söylemiştir. Sözün devamı:

Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunmaz.

• Mustafa Kemal bu sözü ile sadece Ankara’yı değil tüm vatanı müdafaa edeceklerini anlatmıştır.
• Savaşta Mustafa Kemal tarafından topyekûn savaş stratejisi uygulanmıştır.
• Türk ve Yunan orduları Eskişehir’in doğusunda Sakarya Irmağı boyunda 100 kilometrelik bir cephe üzerinde çatışmaya başladı. 22 gün 22 gece süren bu savaşın ilk günlerinde Türk kuvvetleri, Yunan kuvvetlerinden gerideydi. Ankara’nın düşman eline geçeceği endişesi başlamıştı. Fakat Mustafa Kemal Paşa’nın üstün savaş stratejileri, komutanların yetenekleri, Türk askerlerinin özverisi ve kahramanlıkları sayesinde savaşın kaderi değişmiş ve Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kalmıştır.
• Geri çekilen Yunan Ordusu demiryolları gibi Türklerin kullanabileceği birçok şeyi kullanılamaz hale getirmiş ve geçtikleri köyleri yakıp yıkmışlardır.
• Sakarya Meydan Muharebesi’nde çok kan dökülmüştür. Bu yüzden Mustafa Kemal bu savaş için Büyük Kıyım anlamına gelen Melhame-i Kübra denmiştir.

Sakarya Savaşı Sonuçları

• 19 Eylül’de TBMM tarafından Mustafa Kemal’e Gazilik unvanı ve Mareşallik rütbesi verilmiştir.
• İngiltere ile Esir Değişimi Sözleşmesi imzalandı.
• İtalya, Anadolu’yu tamamen boşalttı. Anadolu’dan çekilen ilk İtilaf Devleti İtalya olmuştur.
• İtilaf Devletleri barış teklifinde bulundular.
• Ukrayna ile TBMM arasında Dostluk Antlaşması imzalandı.
• Fransa ile Ankara Antlaşması imzalandı.
• Hatay, Fransız mandasındaki Suriye’ye bırakıldı. Misak-ı Milliden verilen taviz ‘’Hatay’’ olmuştur.
• SSCB’ye bağlanan Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile Kars Antlaşması yapıldı.
• Mustafa Kemal’in başkomutanlık yetkisi uzatıldı.
• Sakarya Meydan Savaşı, II. Viyana Savaşı’ndan bu yana devam eden geri çekilmenin son savaşı olmuştur. Yani bu savaş Türk Ordusunun son savunma muharebesidir.
• Meclisin Kayseri’ye taşınmasından vazgeçildi.

KARS ANTLAŞMASI (13 EKİM 1921)

• SSCB’ye bağlı olan Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan ile TBMM arasındaki sınırları belirlemek amacıyla imzalanmıştır.
• SSCB’nin garantörlüğünde imzalanan antlaşmayı TBMM adına Kazım Karabekir imzalamıştır.
• Kars Antlaşması ile Batum kesin olarak Gürcistan’a bırakılmıştır.
• İlk olarak Moskova Antlaşması ile çizilen Doğu sınırlarımız, Kars Antlaşması ile kesin ve son şeklini almıştır.
• Batum’un bırakılması ile Misak-ı Milliden verilen ilk tavizi kesinleştirdi.
• Nahcivan’a özerklik verildi.
• Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan kapitülasyonların kaldırıldığını kabul etti.

ANKARA ANTLAŞMASI (20 EKİM 1921)

• Ankara Antlaşması’nı TBMM adına Yusuf Kemal Tengirşenk, Fransa adına ise Franklin Bulion imzalamıştır.
• Fransa işgal ettiği yerlerden çekilecektir. Böylece Kurtuluş Savaşı ‘nın Güney Cephesi kapanmış oldu.
• Hatay, Fransız mandasındaki Suriye’ye bırakıldı. Misak-ı Milliden verilen ikinci tavizdir.
• Hatay’da özel bir yönetim kurulacak, resmi dili Türkçe olacak ve buraya Arapların göç etmesi engellenecektir. Amaç ise Hatay’ın asimile olmasını engellemek ve ileride yapılacak olan bir referandumda Türklerin üstün gelmesidir.
• Süleyman Şah’ın mezarının bulunduğu Ceber Kalesi Türk toprağı sayıldı.
• Fransa bu antlaşma ile TBMM’nin varlığını kabul etmiş oldu.
• Fransızlar ve İtalyanlar savaş tazminatı olarak askeri ve lojistik malzemelerini Anadolu’da bıraktı. Bu malzemeler daha sonra Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde kullanılacaktır.

İTİLAF DEVLETLERİNİN ATEŞKES TEKLİFİ (22 – 26 MART 1922)

• Antlaşma devletleri Sevr’i değiştirip imzalatabilmek amacıyla Paris’e TBMM’yi davet etmiştir.
• TBMM adına Paris’e giden devlet adamı Yusuf Kemal Tengirşenk olmuştur.
• TBMM antlaşmayı reddetmiştir.

NOT: İtilaf Devletleri Kurtuluş Savaşı sırasında toplam 3 kez ateşkes teklifinde bulunmuştur.

• İnönü Savaşı’ndan sonra Londra Konferansı’nda
• Sakarya Savaşı’ndan sonra
• Büyük Taarruzdan sonra

BAŞKOMUTANLIK MEYDAN MUHAREBESİ (BÜYÜK TAARRUZ / DUMLUPINAR MEYDAN SAVAŞI) (26 AĞUSTOS – 9 EYLÜL 1922)

Savaş Öncesi Yapılan Hazırlıklar

• Savaş öncesi antlaşma için diplomatik yol denenmek istendi ve Yusuf Kemal Tengirşenk Paris’e gönderildi.
• Ordu karargâhının merkezi Polatlı’dan Akşehir’e taşındı.
• Tekalif-i Milliye Emirleri sonrası gelen yardımlar ile Fransız ve İtalyanlardan kalan silah ve cephaneler cepheye taşındı.
• Ankara’da 6 aylığına subay okulları açıldı.
• Orduya taarruz eğitimi verildi.
• Mustafa Kemal’e verilen Başkomutanlık yetkisi süresiz şekilde uzatıldı.
• Seferberlik ilan edildi.
• TBMM’nin taarruz hazırlığında olduğunun anlaşılmaması amacıyla Mustafa Kemal bütün komutanları taarruzdan bir gün önce düzenlediği futbol müsabakasına çağırdı.

Gelişmeler

• 26 Ağustos 1922 tarihinde Afyon Kocatepe’de taarruz başlamış, 30 Ağustos’ta Yunan kuvvetlerinin etrafı tamamen sarılmış ve Yunanlar kaçmaya başlamıştır.
• Türk ordusundan kaçan Yunanlar çevreye zarar vermeye yakıp yıkmaya başlamışlardır. Bunun üzerine Mustafa Kemal ‘’Ordular ilk hedefiniz Akdeniz, İleri!’’ emrini vermiştir.
• 1 Eylül’de Uşak,
• 2 Eylül’de Eskişehir,
• 3 Eylül’de Simav, Salihli, Nazilli, Alaşehir ve Gördes,
• 6 Eylül’de Balıkesir,
• 7 Eylül’de Aydın,
• 8 Eylül’de ise Manisa düşman işgalinden kurtarılmıştır.
• 9 Eylül’de Türk birlikleri İzmir’i işgalden kurtarmıştır. 10 Eylül’de ise Bursa işgalden kurtarılmıştır. Bu iki ildeki ordular daha sonra İstanbul, Doğu Trakya ve Boğazlara doğru yönelmişlerdir.
• Fevzi Çakmak, General Trikopis’i esir almıştır. Savaştaki kahramanlığı ve diğer başarılarından dolayı Fevzi Çakmak, TBMM tarafından Mareşallik rütbesi almıştır.
• Kurtuluş Savaşı’nın son askeri safhası olmuştur.
• Mustafa Kemal bu savaş için Rum Sındığı demiştir.
• Türk kuvvetlerinin Çanakkale üzerine gitmesi üzerine İngiltere’de Çanakkale Bunalımı ortaya çıktı. İngilizler barış yoluna gitmek zorunda kaldı.

MUDANYA ATEŞKESİ (3 – 11 EKİM 1922)

• Müzakereler Bursa’nın Mudanya ilçesinde gerçekleşti.
• Savaşı kaybeden ülke olan Yunanistan müzakereye doğrudan temsilci göndermedi. Onların yerine müzakerede İngiltere bulundu.
• Mudanya Ateşkesini TBMM adına İsmet Paşa, İngiltere adına General Harrington, Fransa adına General Monbelli imzalamıştır.

Mudanya Ateşkesi Önemli Maddeleri

• Türk – Yunan savaşı sona erecek.
• Yunan Doğu Trakya’dan çekilecek.

NOT: Yunan’ın Doğu Trakya’ya boşaltacağı kararı üzerine Refet Bele, Trakya Yüksek Komiseri sıfatı ile Doğu Trakya’ya gönderildi ve şehirlerin anahtarını aldı.

• Barış yapıldıktan sonra Boğazlar ve İstanbul TBMM’ye bırakılacak.

NOT: İstanbul’un alınması ile Osmanlı hukuken sona erdi.

• Barış antlaşmasına kadar İtilaf Devletleri İstanbul’da kalacak.

Mudanya Ateşkesi Gelişmeleri ve Sonuçları

• İngiltere’de Lloyd George Hükümeti istifa etti.
• İstanbul’un alınmasıyla Osmanlı hukuken sona erdi.
• Mondros Ateşkes Antlaşması, Mudanya Ateşkesi ile resmen geçersiz olmuştur.
• İsmet İnönü hem Kurtuluş Savaşı’nda askeri alanda hem de diplomatik alanda başarı gösterdi. Böylece Lozan’da Tbmm’yi de O temsil etmiştir.

KURTULUŞ SAVAŞI BATI CEPHESİ İLE İLGİLİ SORULAR VE CEVAPLARI

Batı Cephesi’nde hangi devlete karşı mücadele verildi?

Yunan devleti ile savaşıldı.

Batı Cephesi komutanı kimdir?

İlk başlarda Ali Fuat Paşa komutanlığında olan Batı Cephesi, Gediz Muharebesi sonrasında ikiye bölünmüş ve kuzeyine İsmet Paşa, güneyine ise Refet Bele Batı Cephesi komutanı olarak atanmıştır.

Batı Cephesi savaşları hangileridir?

Bu cephede yapılan savaşlar; I. Ve II. İnönü Savaşları Eskişehir – Kütahya Savaşları Sakarya Meydan Muharebesi Başkomutanlık Meydan Muharebesi (Büyük Taarruz)

Eskişehir Kütahya Savaşı sonrası hangi savaş yapıldı?

Sakarya Meydan Muharebesi yapıldı.

Düzenli ordu ilk kez hangi cephede başarılı oldu?

İlk kez Batı Cephesi’nde başarılı oldu.

Düzenli ordu ilk kez hangi savaşta başarılı oldu?

Düzenli ordunun ilk başarısı Birinci İnönü Savaşı’dır.

Eskişehir Kütahya Savaşından sonra ordunun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çıkarılan kanun hangisidir?

Tekalif-i Milliye Emirleri çıkarılmıştır.

İlk resmi Maarif Kongresi hangi savaş sırasında düzenlenmiştir?

Eskişehir – Kütahya Savaşı sırasında düzenlenmiştir.

Eskişehir Kütahya savaşını kim kazandı?

Savaş, Yunan kuvvetleri tarafından kazanılmıştır. Bu savaş düzenli ordunun kaybettiği ilk ve tek savaştır.

Tekalifi Milliye Emirleri hangi savaştan sonra yayınlanmıştır?

Kütahya Eskişehir Savaşı’ndan sonra Sakarya Savaşı’ndan önce

Sakarya Savaşı tarihi nedir? Savaş kaç gün sürmüştür?

23 Ağustos 1921 tarihinde başlamış 13 Eylül 1921 e kadar devam etmiştir. Savaş 22 gün 22 gece sürmüştür.

Kurtuluş Savaşı Döneminde en uzun süren muharebe hangisidir?

Kurtluş Savaşı’nın en uzun muharebesi Sakarya Savaşı olmuştur.

Sakarya Savaşı’nın diğer isimleri nedir?

Sakarya Savaşı; Sakarya Meydan Savaşı, Subaylar Savaşı, Sakarya Melhame-i Kübrası  ve Sakarya Meydan Muharebesi olarak da bilinir.

Melhame-i Kübra ne demek?

Büyük Kıyım anlamına gelmektedir.

Mustafa Kemal hangi savaşta mareşal oldu?

Mustafa Kemal Sakarya Meydan Muharebesi sonucunda Mareşal rütbesine erişti.

Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi aynı mı?

Evet, ikisi aynı savaştır.

Büyük Taarruz un diğer adı nedir?

Başkomutanlık Meydan Muharebesi veya Dumlupınar Meydan Savaşı olarak da bilinir.

Büyük Taarruz hangi ilimizde başlamıştır?

İlk olarak Afyon Kocatepe’de başlamıştır.

Ordular ilk hedefiniz Akdeniz ileri emrini hangi savaşta vermiştir?

Mustafa Kemal bu emri Başkomutanlık Meydan Muharebesi’nde vermiştir.

İstiklal Yolu hangi şehirleri kapsar?

İnebolu, Kastamonu, Ilgaz, Çankırı ve Ankara ilini kapsamaktadır.

İstiklal Yolu nereden başlar?

İstiklal Yolu, İnebolu Limanından başlar daha sonra Kastamonu, Ilgaz ve Çankırı’dan geçerek Ankara’ya ulaşırdı.

Türkiye’yi tanıyan ilk Müslüman devlet hangisidir?

Afganistan

Türkiye’yi ziyaret eden ilk devlet adamı kimdir?

Afganistan kralı Amanullah Han

İstiklal Marşı’nın güftecisi kimdir?

Marşın güftecisi / yazarı Mehmet Akif Ersoy’dur.

İstiklal Marşı’nın yayımlandığı ilk gazete hangisidir?

İlk kez Kastamonu Açıksöz Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

İstiklal Marşı ilk kez hangi anayasada yer almıştır?

Marşımız ilk kez 1982 Anayasası’nda yer almıştır.

İstiklal Marşı kime ithaf edilmiştir?

Türk Ordusuna

TBMM’nin Londra Konferansı’na katılma nedenleri nedir?

Misak-ı Milli’yi tüm dünyaya duyurmak Barış yanlısı olduğunu göstermek Resmi olarak tanınmak

TBMM’yi tanıyan ilk devlet hangisidir?

Ermenistan

TBMM’yi tanıyan ilk itilaf devleti hangisidir?

Fransa

TBMM’yi tanıyan ilk büyük devlet hangisidir?

Rusya

TBMM’yi tanıyan ilk İslam devleti hangisidir?

Afganistan

Misak-ı Milliden verilen ilk taviz neresidir?

Batum

Misak-ı Milliden verilen ikinci taviz neresidir?

Hatay

Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi hangi savaşla kapandı?

Başkomutanlık Meydan Muharebesi

 SALTANATIN KALDIRILMASI (1 KASIM 1922)

• Saltanatın Kaldırılması teklifi meclise Rıza Nur tarafından verilmiştir.
• İtilaf Devletleri Lozan Konferansı’na İstanbul Hükümeti’ni resmi olarak davet etmiştir. Bunun üzerine TBMM Hükümeti bu davetin Mudanya Antlaşması’na aykırı olduğunu belirtmiş ve ülkedeki bu çift başlılığın sona ermesi için saltanat ve hilafetin birbirinden ayrılmasına, saltanatın kaldırılmasına karar vermiştir. Bu durum saltanatın kaldırılması nedenleri arasında en önemlilerindendir.
• Saltanatın kaldırılmasına dair karar 1 Kasım 1922 tarihinde meclis tarafından kabul edilmiştir.
• Saltanatın kaldırılması tarihi 1 Kasım 1922’dir.
• TBMM tarafından Abdülmecid Efendi halife seçilmiştir. Sultan Vahdettin ise Malaya Zırhlısı ile Malta’ya gitmiştir.
• Saltanatı Kaldıran meclis Birinci TBMM’dir. Bu inkılap I. TBMM tarafından yapılan tek inkılap olmuştur.
• Saltanatın kaldırılması ile devlet başkanlığı ve rejim sorunu ortaya çıkmıştır.
• Ulusal egemenlik yolunda atılan büyük bir adımdır.

Bir sonraki konu en yakın zamanda yüklenecektir.