SIRP İSYANI (1804)
|
- Sırp İsyanı sırasında dönemin Osmanlı padişahı III. Selim’dir.
- Fransız ihtilali’nin yayılan milliyetçilik etkisi ve Avusturya ile Rusya’nın kışkırtmaları ile Sırplar 1804 yılında isyan etmiştir.
- Yeniçerilerin Sırplara kötü davranmaları, Sırbistan’ın savaş alanı olması Sırpların isyan etmelerinin sebepleri arasındadır.
- İsyan, Kara Yorgi önderliğinde çıkmıştır.
- Sırp İsyanı, Fransız İhtilali’ne bağlı olarak Osmanlı Devleti’nde çıkan ilk isyandır.
- Osmanlı’da ilk kez imtiyaz ve özerklik alan Sırplar olmuştur.
Sırplara,
- 1812’de Bükreş Antlaşması ile imtiyaz,
- 1829’da Edirne Antlaşması ile özerklik,
- 1878’de Berlin Antlaşması ile bağımsızlık verilmiştir.
|
TİLSİT ANTLAŞMASI (1807) VE ERFURT ANTLAŞMASI (1808)
|
- 1807 yılında Fransızlar ile Ruslar arasında Tilsit Antlaşması, 1808 yılında ise Erfurt Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmalara göre İstanbul ve Rumeli hariç tüm Osmanlı topraklarını kendi aralarında paylaşacaklardı.
|
KALE-İ SULTANİYE (ÇANAKKALE) ANTLAŞMASI (1809)
|
- 1809 yılında ise İngiltere, Fransa – Rusya işbirliğinden endişe etmiş ve Osmanlı ile Kale-i Sultaniye Antlaşması imzalamıştır. Diğer adı Çanakkale Antlaşması olan bu antlaşmaya göre İngiliz ticaret gemileri Karadeniz’de serbestçe dolaşabilecekti.
|
OSMANLI – RUS SAVAŞLARI (1806 – 1812)
|
- Rusların Sırp isyanını desteklemesi, Eflak ve Boğdan’ı işgal etmesi sonucunda Osmanlı – Rus Savaşları başladı.
- Fransa ve Rusya birlikte hareket etme kararı alarak Tilsit Antlaşması ile Erfurt Antlaşması imzalayarak Osmanlı Devleti’ni aralarında paylaşma planı yaptılar.
- 1811 yılında Rusya, Napolyon’un üzerlerine geldiğini öğrenince Osmanlı ile Bükreş Antlaşması’nı imzaladı.
|
BÜKREŞ ANTLAŞMASI (1812)
|
- 1812 yılında Osmanlı – Rus Savaşı’nın bitmesi ile imzalanmış olan antlaşmadır.
- Bükreş Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk kez bir millet (Sırplar) imtiyaz elde etmiştir.
|
RUM İSYANI (1820)
|
- Rum İsyanı sırasında Osmanlı tahtında II. Mahmut oturmaktaydı.
- Fransız İhtilali ile başlayan milliyetçilik akımının etkisi, Avrupalı devletler tarafından Rumların kışkırtılması, Yunanların Megali İdea adı verilen eski Bizans’ı yeniden diriltme arzuları Rum İsyanı çıkması sebeplerindendir.
- Filik-i Eterya Cemiyeti’nin çalışmaları ve Fener Rum Patrikhanesi’nin kışkırtmaları da Rum İsyanı çıkmasında etkili olmuştur. (Filik-i Eterya Cemiyeti’nin ismi daha sonra Etnik-i Eterya Cemiyeti’ne dönüştürülmüştür.)
- İlk Rum İsyanı 1820 yılında Eflak’da gerçekleşmiştir. İsyan daha sonra ise 1821 yılında Mora’da başlatılmıştır.
- Mora’da başlatılan isyan Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa yardımı ile bastırılmıştır.
|
PETERSBURG PROTOKOLÜ (1827)
|
- Yunan bağımsızlığını destekleyen İngiltere ve Rusya bu konuyla ilgili Petersburg Protokolü’nü imzalamıştır.
|
NAVARİN OLAYI (1827)
|
- İngiltere, Rusya ve Fransa 1827 yılında Navarin’de Osmanlı donanmasını yakmıştır.
- Osmanlı’nın donanmasının yakıldığı üçüncü yerdir.
|
OSMANLI – RUSYA SAVAŞI (1827 – 1828)
|
- Osmanlı Devleti, Navarin’de Osmanlı donanmasının yakılması üzerine Rusya’ya savaş ilan etmiş fakat savaş Osmanlı mağlubiyetiyle sona ermiştir.
- Savaş sonucunda Edirne Antlaşması imzalanmıştır.
|
EDİRNE ANTLAŞMASI (1829)
|
- Osmanlı – Rusya arasında imzalanmıştır.
- Eflak, Boğdan ve Sırbistan Edirne Antlaşması ile özerklik kazandı.
- Yunanistan ise Edirne Antlaşma ile bağımsızlık kazanmıştır. Böylece Rumlar, Osmanlı tarihinde ilk bağımsızlık kazanan azınlık olmuştur.
- Mora Yarımadası ve çevresinde Bağımsız Yunanistan Devleti kuruldu. Mehmet Ali Paşa, kendisine söz verilen Mora’nın elden çıkması üzerine dönemin padişahı II. Mahmut’tan Suriye’yi istedi. İsteğinin kabul edilmemesi üzerine Mehmet Ali Paşa sorunu baş gösterdi.
|
CEZAYİR’İN İŞGALİ (1830)
|
- Edirne Antlaşması sonrası Osmanlı Devleti’nin zor durumda olduğunu gören Fransa, Cezayir’i işgal etti.
- Cezayir, Osmanlı’nın Kuzey Afrika’da ilk toprak kaybı olmuştur.
|
OSMANLI – İRAN SAVAŞI (1821 – 1823)
|
- İran, toprak kazanmak için Osmanlı Devleti’ne saldırmış fakat yenilmiştir.
- Ağır kayıp veren İran ile Erzurum Antlaşması imzalanmıştır.
|
KAVALALI MEHMET ALİ PAŞA SORUNU (MISIR MESELESİ)
|
- Osmanlı Dağılma Dönemi olaylarındandır.
- Osmanlı tarihinde ilk kez bir vali yardımı karşılığında şart sunmuştur.
- Rum isyanını bastıran Kavalalı, karşılığında Mora’yı istemiş fakat Mora elden çıkmıştı. Onun yerine istediği Suriye ise Osmanlı padişahı II. Mahmut tarafından reddedildi.
- Bunun üzerine isyan eden Mehmet Ali Paşa, Kütahya’ya kadar ilerlemiştir.
- Bu durum üzerine Rusya aracılık etmiş ve Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’yla Osmanlı arasında Kütahya Antlaşması imzalanmıştır.
|
KÜTAHYA ANTLAŞMASI (1833)
|
- Osmanlı Devleti ile Kavalalı Mehmet Ali Paşa arasında imzalanmıştır.
- Dönemin Osmanlı Padişahı II. Mahmut’tur.
- Kütahya Antlaşması sonucunda Mehmet Ali Paşa’ya Şam Valiliği verildi. Böylece Girit, Mısır ve Şam valisi oldu.
- Ayrıca oğlu olan İbrahim Paşa’ya Cidde ve Adana Valiliği verilmiştir.
|
HÜNKAR İSKELESİ ANTLAŞMASI (1833)
|
- Osmanlı Devleti, Mehmet Ali Paşa’nın tekrar bir isyan çıkarmasından endişelendiği için Rusya’nın desteğinin devam etmesini istedi.
- Bunun üzerine Hünkar İskelesi Antlaşması imzalandı.
- Antlaşma 8 yıl boyunca geçerli olacaktır.
- Antlaşmaya göre Rusya boğazlarla ilgili imtiyazlar elde etti.
- Boğazlarla ilgili kararı İngiltere ve Fransa’yı rahatsız etti ve ilk kez boğazlar sorunu ortaya çıktı.
- Hünkar İskelesi Antlaşması, Osmanlı’nın boğazlar konusunda son kez tek başına karar verdiği antlaşma olmuştur.
|
BALTA LİMANI ANTLAŞMASI (1839)
|
- Mısır sorununun çözülmesi konusunda İngiltere’nin de desteğini isteyen II. Mahmut 1838 yılında Balta Limanı Ticaret Antlaşması’nı imzalamıştır.
- Bu antlaşmayla İngiltere’ye ekonomik imtiyazlar verilmiştir.
- Balta Limanı Ticaret Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Avrupa’nın açık pazarı haline gelmiştir.
- Balta Limanı Antlaşması ve Yed-i Vahit: Tekelcilik anlamına gelen Yed-i Vahit uygulaması bu antlaşma ile önemini yitirmiştir. Sebebi ise ülke dışından gelen malların önünün açılmasıdır.
|
NİZİP SAVAŞI (1840)
|
- Mehmet Ali Paşa, Kütahya Antlaşması’na sadık kalmamış ve bağımsızlığını ilan etmiştir.
- Bu durum üzerine Nizip’te Kavalalı Mehmet Ali Paşa ile Osmanlı arasında bir savaş gerçekleşti.
- Gerçekleştirilen Nizip Savaşı sonucunda Osmanlı Devleti mağlup olmuştur.
|
LONDRA KONFERANSI (1840)
|
- Konferansa Osmanlı Devleti, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya katılmıştır.
- Konferansın ardından Londra Antlaşması imzalanmıştır.
- Antlaşma sonucunda Mısır hukuki yönden Osmanlı’nın olmuş fakat valiliğinin babadan oğula geçmesine karar verilmiştir.
- Londra Konferansı ile Mısır sorunu ilk kez uluslararası bir kurulda çözüldü.
|
LONDRA BOĞAZLAR SÖZLEŞMESİ (1841)
|
- 8 yıl süresi olan Hünkar İskelesi Antlaşma geçerliliğini yitirmişti. Bunun üzerine toplanan Osmanlı, İngiltere, Rusya, Fransa, Avusturya ve Prusya devletleri Londra Boğazlar Sözleşmesi imzalamıştır.
- Sözleşmeye göre Boğazlar, Osmanlı egemenliğinde kalacaktır. Ve barış zamanında bütün devletlerin savaş gemilerine kapalı, ticaret gemilerine açık olacaktır.
- Osmanlı Devleti’nin boğazlar üzerindeki mutlak egemenliği sona ermiştir.
- Bu antlaşma ile Boğazlar sorunu ilk kez uluslararası bir statü kazanmıştır.
- Sözleşmeden Fransa ve İngiltere karlı çıkmıştır. Rusların ise Akdeniz’e inmesi engellenmiştir.
|
KIRIM SAVAŞI (1853 – 1856)
|
Nedenleri
|
- 1848 yılında Avusturya’da Macar mülteciler Osmanlı Devleti’ne sığınmıştı. Rusların mültecileri istemesi üzerine ise Abdülmecid amanname çıkararak onları Kütahya’ya yerleştirdi.
- Rus elçisi Mençikof’un isteklerde bulunması fakat Osmanlı’nın bu istekleri reddetmesi.
- Rusya’nın Osmanlı İmparatorluğu’nda bulunan Ortodokslar için yeni haklar istemesi
|
Sonuç ve Gelişmeler
|
- Osmanlı donanması 4. kez yakılmıştır. Sinop’ta donanmayı yakan Ruslar, Boğazlar Sözleşmesi’nin ihlal edildiğini söylemiştir.
- Avusturya ve Piyomente Krallığı savaşta Osmanlı’nın yanında yer almıştır.
- İngiltere ve Fransa donanmaları, Osmanlı’ya yardım için İstanbul’a gelmiştir.
- Bu savaş sırasında ilk kez dış borç alınmıştır. Borcun alındığı ülke İngiltere’dir.
- Hemşireliğin kurucusu sayılan Florence Nightangale (Lambalı Kadın) İstanbul’a gelip İngiliz askerlerin tedavisine yardım etmiştir.
|
PARİS BARIŞ KONFERANSI VE PARİS ANTLAŞMASI (1856)
|
- Osmanlı Devleti, Paris Konferansı’nda etkili olmak için baskıyla 1856 yılında Islahat Fermanı ilan etmiştir.
- Ayrıca Islahat Fermanı, Paris Antlaşması metnine eklenmiştir.
- Kırım Savaşı sonucunda Osmanlı galip devlet olmasına rağmen bu antlaşma ile yenik devlet durumuna düşmüştür.
- Osmanlı Devleti, Paris Antlaşması ile bir Avrupa Devleti sayılmıştır. Ayrıca Avrupa hukukundan faydalanabilecektir.
- Prusya, savaşa dahil olmamasına rağmen antlaşmada yer almıştır.
|
KULELİ OLAYI (1859)
|
- Osmanlı Dağılma Dönemi olayları arasında yer almaktadır.
- Islahat Fermanı ile gayrimüslimlere ayrıcalık verilmesi üzerine Müslümanlar tarafından çıkarılmış olan ayaklanmadır. Amaçları şeriata daha uygun bir hükümetin kurulmasıdır.
- Amaçları doğrultusunda Abdülmecid’i tahttan indirip yerine Abdülaziz’i geçirmek istemişlerdir. Fakat isteklerinde başarısız olmuşlardır.
- 1859 Kuleli Olayı, başarısız bir darbe girişimidir.
|
BALKAN BUNALIMI (1875)
|
- Osmanlı topraklarına ait Balkanlarda yaşayan azınlıklar kışkırtmalar sonucunda isyan etmekteydi.
- 1875 yılında Hersek halkı kışkırtılmış ve Hersekliler isyan etmiştir. Ardından bu isyan bastırılmış fakat Balkan topraklarında yer alan diğer azınlıklardan olan Sırplar ve Bulgarlar da isyana başlamıştır.
|
İSTANBUL TERSANE KONFERANSI (1876)
|
- 1875 yılında meydana gelen Balkan Bunalımı çözümü için toplanan konferanstır.
- Dönemin Osmanlı padişahı olan II. Abdülhamid, konferansta etkili olmak için I. Meşrutiyet’i ilan etmiştir.
- Konferansta çıkan kararlar Osmanlı tarafından reddedilmiştir.
- Konferanstan bir sonuç alınamaması Osmanlı – Rusya Savaşı’nın kapısını aralamıştır.
|
OSMANLI – RUS SAVAŞI (93 HARBİ) (1877 – 1878)
|
Gelişme ve Sonuçlar
|
- Osmanlı’nın konferans kararlarını kabul etmemesi üzerine Rusya iki cephede birden savaş açmıştır.
- İngiltere, Osmanlı politikası olan Osmanlı toprak bütünlüğü koruma politikasından vazgeçmiştir.
- Millet-i Sadıka olarak adlandırılan Ermeniler bu savaş sırasında isyan etmiştir.
- Orhan Bey Dönemi’nde iskan edilen Türkmenler geri göç yapmıştır.
|
93 Harbi Kahramanları
|
- 93 Harbi kahramanları arasında yer alan Gazi Osman Paşa, Plevne’de Rusları durdurmuştur. Bu yüzden O’na Plevne Kahramanı denmiştir.
- Nene Hatun, Erzurum savunması sırasında adını tarihe yazdırmıştır. Henüz üç aylık olan çocuğunu evde bırakarak Aziziye Savunmasına katılmıştır. 1955 yılında ise Türk Kadınlar Birliği tarafından Yılın Annesi seçilmiştir.
- Kahramanlardan Gazi Ahmet Muhtar Paşa ise Kafkasya Cephesi savunmasında yer almıştır. Darüşşafaka Cemiyeti kurucuları arasında yer almaktadır.
- Süleyman Hüsnü Bey de bir diğer 93 Harbi kahramanıdır. Şıpka Fatihi unvanını almıştır.
|
AYASTEFANOS (YEŞİLKÖY) ANTLAŞMASI
|
- 93 Harbi sonucunda Rusya ile imzalanan antlaşmadır.
- Ayastefanos Antlaşması ile Ermeni sorunu ilk defa uluslararası bir belgede yer almıştır.
- Bu antlaşmaya göre Kars, Ardahan, Batum ve Doğu Beyazıt Rusya’ya bırakılacaktır. Bu durum Rusya’nın Akdeniz’e inmesini kolaylaştıracak bir durumdur. Bu yüzden İngiltere bu antlaşmaya karşı çıkmıştır.
- Osmanlı Devleti tarihinde imzalamış olan fakat yürürlüğe girmeyen ilk antlaşma Ayastefanos Antlaşması olmuştur.
|
BERLİN KONFERANSI VE BERLİN ANTLAŞMASI (1878)
|
- Rusya’nın güçlenmesinden rahatsız olan Avrupa devletleri Berlin’de bir konferans düzenlendi.
- Bu konferansta şartların hafifletilmesi karşılığında Kıbrıs yönetimi geçici olarak İngiltere’ye verilmiştir.
- Berlin Konferansı’na katılan devletler Osmanlı, Fransa, Rusya, Avusturya, İtalya ve Almanya’dır.
- Bu konferans sonucunda Ayastefanos Antlaşması geçersiz olmuş yerine Berlin Antlaşması yapılmıştır.
Berlin Antlaşması sonucunda;
- Sırbistan bağımsız olmuştur.
- Karadağ bağımsız olmuştur.
- Romanya bağımsız olmuştur.
- Kars, Ardahan, Batum Rusya’ya; Doğu Beyazıt ise Osmanlı’ya bırakılmıştır.
- Bosna Hersek yönetimi geçici olarak Avusturya’ya bırakılmıştır.
|
HALEPA FERMANI (1878)
|
- Osmanlı Dağılma Dönemi ‘nde Girit Rumlarına imtiyaz verilen fermandır.
- Halepa Fermanı ile Girit’e özerklik verilmiştir. Ayrıca Rumca resmi dil olmuş ve Rumlara vergi muafiyeti tanınmıştır.
|
TUNUS’UN İŞGALİ (1881)
|
- 1881 yılında Fransa, Tunus’u işgal etmiştir.
|
MISIR’IN İŞGALİ (1882)
|
- Kıbrıs’ın yönetimini geçici olarak alan İngiltere 1882 yılında Mısır’ı işgal etti.
|
DÖMEKE MEYDAN MUHAREBESİ (1897)
|
- Yunanistan, eski Bizans’ı kurma amaçları olan Megola İdea ‘yı gerçekleştirmek için Girit’te isyan çıkarmıştır.
- Bu durum Yunan – Osmanlı Savaşı’nı başlatmıştır.
- Osmanlı, Yunanistan’ı Dömeke Meydan Savaşı ile büyük bir yenilgiye uğratmıştır.
- Sonucunda İstanbul Antlaşması yapılmıştır.
- Mustafa Kemal, bu savaşa katılabilmek için okuldan kaçmak istemiştir. Gençliğimin en heyecanlı en ateşli zamanıydı, ‘’bu savaşa katılabilmeyi çok istedim’’ demiştir.
- Cenge Giderken adlı şiiri, Mehmet Emin Yurdakul bu savaş üzerine yazmıştır.
|
İSTANBUL ANTLAŞMASI (1897)
|
- İstanbul Antlaşması ile Girit’e özerklik verilmiştir. Ayrıca Girit’e Rum olan bir vali atanmış ve Rumlara vergi muafiyeti sağlanmıştır.
|
