OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR MEDENİYET I

Osmanlı Devleti Kültür Medeniyet konusu KPSS tarih dersi için en önemli konulardan biridir. KPSS lisansta her yıl en az 2-3 soru çıkar. Bazı yıllarda bu konudan gelen sorular 5 – 6 civarına çıkmaktadır.

OSMANLI İMPARATORLUĞU DEVLET YÖNETİMİ

1. Devlet

• Osmanlı İmparatorluğunda devlet 4’e ayrılmaktaydı.

→Halk

→Teşkilat

→Ülke

→Hakimiyet

• Osmanlı Devleti ’nin hükümranlık anlayışı; İslam hukuku esasları, eski Türk gelenekleri ve fethedilen yerlerin uygulamalarına dayandırılmıştır.
• Osmanlı İmparatorluğu ’nda süreklilik prensipleri:

→Kanun-u Kadim (Padişahlar tarafından konulan kanunlardır ve şer’i hukuka uygundur.)

→Nizam- Alem (Dünyadaki düzen ve denge anlamına gelir.)

→Devlet-i Ebed Müddet (Devletin sonsuza dek devam etmesi, sonsuza dek yaşatmak anlamına gelmektedir.)

• Osmanlı Devleti tarihte birçok farklı isimle adlandırılmıştır. Bunlar;

→Devlet-i Ali

→Gaziler

→Ottoman

→Atman

→Devlet-İ Aliyye Osmani

→Osmanoğulları

2. Hükümdar

Osmanlı Devleti ’nde hükümdarların kullandığı sembol ve unvanlar:

Semboller

Unvanlar

Otağ (Çadır)          Saray         Tabl (Resmi Bando)          Tuğ          Tuğra (Mür-ü Hümayun)          Biat (Bağlılık Yemini)          Para Bastırma          Hutbe Okutma          Saltanat Kayığı          Yüzük          Tıraz (Elbise)          Hilat (Hediye Paketi)          Cuma Selamlığı          Kılıç Alayı          Çetr (Şemsiye)          Menşur (Halife Onayı)          Ferman ve Berat          Cülüs Dağıtımı          Üniforma          Unvan

Sultan         Bey         Gazi          Padişah          Han          Hüdavendigar          Halife          Emir          Şahane          Hakan          Hünkar          Şevketlü          Necabetlü          Melikü’l Güzat          Sultan’üs Selatıyn          Sultanü’l Ucat          Sultanü’l Azam         Hakan’ül Havakıyn          Halife-i Rubi Meskun         Emirü’l Müminin

NOT: Halife unvanının ilk kez resmi olarak kullanımı Küçük Kaynarca Antlaşması ’ndadır.

• Padişahlar Eyüp Sultan’da yapılan Cülus Töreni ile tahta çıkar ve kılıç kuşanırlardı.
• Cülus Bahşişi dağıtan ilk hükümdar Yıldırım Bayezid iken cülus dağıtımını kanun haline getiren hükümdar ise Fatih Sultan Mehmet ( II. Mehmet ) olmuştur.
• Padişah Cuma namazına giderken Cuma Selamlığı Töreni ile halkı selamlardı.
• Padişahın görev ve yetkileri:

Padişahın Görevleri

Padişahın Yetkileri

Halkı korumak ve onlara karşı adaletli olmak          Kanunlara uygun olarak ülkeyi yönetmek          Sınırları güvenlik altına almak          Seferlere çıkarak ülkenin topraklarını genişletmek          Halkın ekonomik ve sosyal refahını sağlamak

Orduya komutanlık etmek          Divan-ı Hümayuna başkanlık etmek          Ferman yayımlamak          Devlet memurunu göreve getirmek veya görevinden azletmek (berat yetkisi)          Kulluk hakkı (herhangi bir devşirmeyi öldürebilir)          Müsadere yetkisi (devlet memurunun mallarına el koyabilir)          Örfi hukuku uygulamak          Amanname yetkisi (herhangi bir kişiyi himayesi altına alabilir)          Yasakname yetkisi (herhangi bir şeyi yasaklayabilir)

• Padişah yargı ve yasama yetkilerini kendisi direk kullanır. Yürütme yetkisini ise Divan-ı Hümayun aracılığı ile kullanır.

3.Veraset Sistemi

Osman Bey : Ülke hanedanın ortak malıdır.

I. Murat : Ülke hükümdar ve oğullarınındır. (veraset sisteminin ilk değişikliği)

Fatih Sultan Mehmet ( II. Mehmet ): Ülke sadece hükümdara aittir.

I. Ahmet : Ekber – Erşed usulünü getirmiştir. Tahta en büyük ve iyi yetişmişinin tahta geçmesidir.

• Ekber – Erşed Usulü, Kanuni Esasi ile yasalaştırılmıştır.

NOT: Kafes sisteminde şehzadelerin kapalı tutuldukları kısma şimşirlik denirdi.

4. Sancak Sistemi

• Osmanlı Devleti ’nde padişah çocuklarına şehzade denirdi.
• Sancak sistemi , padişah adayı şehzadelerin devlet yönetiminde tecrübe kazanmak için sancağa gitmeleridir
• Şehzadeler 7 yaşında geldiklerinde Şehzadegan denen mekteplerde eğitim almaya başlarlar.
• Şehzadelerin ilk derse başlamalarına Bed-i Besmele
• Şehzadeler on – on yedi yaşları arasında iken sancağa gönderirlerdi. Yanlarında lala adı verilen tecrübeli devlet adamları olurdu. Lala ismi adı verilen devlet adamları gözetiminde şehzadeler işleri yürütür ve yetiştirilirdi.
• Şehzadeler sancağa gittiklerinde yanlarında anneleri de bulunurdu. Oğluyla sancağa gitmeyen valide sultan Hürrem Sultan olmuştur.
• Sancakta bulunan şehzadelere Çelebi Sultan denirdi.
• Klasik Dönem Osmanlı Devleti ’nde Amasya ve Manisa sancakları en önemli şehzade sancaklarıdır. Diğer sancaklar:

Manisa ( Darü-lmülki Kadime)      Bolu      Kütahya      Çankırı      Amasya (Tahtgah-ı Kadim)      Çorum      Trabzon

Antalya      Kefe (Anadolu dışındaki tek sancak)      Bursa      İzmit      Kastamonu      Konya

Isparta     Menteşe     Sivas     Muğla     Balıkesir     Teke

• Sancak Sistemi , III. Mehmet (Avcı Mehmet) zamanında kaldırıldı ve yerine kafes sistemi Kafes sistemi ile tahta geçen ilk padişah I. Ahmet ’tir.

NOT: Rumeli’de şehzade sancağı olmamasında; Savcı Bey İsyanı ve Fetret Devri ’nde Rumeli topraklarında yaşananların etkisi olmuştur.

Başkentler

• Sırasıyla Osmanlı Devleti başkentleri :

Osmanlı Devleti Kuruluş Dönemi Başkentleri

Karacahisar (1298) (Osmanlı Devleti’nin kurulmadan önce merkez edindiği yer) Bilecik (1302) İznik (1331) (Bursa şehri İznik’ten önce alınıyor. Bursa alındığı 1326 yılında hemen başkent yapılmıyor. Daha sonra alınan İznik daha önce başkent yapılıyor.) Bursa (1335) Edirne (1364)

şehirleri iken Osmanlı Devleti yükselme döneminde başkenti İstanbul ’a taşımışlardır. En uzun başkent olan şehir ise son başkentleri olan İstanbul’dur.

• İstanbul tarihte birçok isim ile anılmıştır. Bunlar;

İstanbul’a tarihte verilen diğer isimler

Konstantiniye Konstantinopolis Aslambol İslambol Asithane Payitaht Dersadet

Osmanlı Devleti Sarayları 

Osmanlı Devleti Kültür ve Medeniyet Klasik Dönem Sarayları :

• Bursa Bey Sarayı: Osmanlı İmparatorluğu ’nun ilk sarayıdır. Orhan Bey dönemine aittir.
• Edirne Sarayı: I.Murat döneminde yapıldı.
• Manisa Sarayı: II.Murat döneminde yapıldı.
• Saray-ı Atik (Eski Saray): İstanbul’un fethinden sonra yapılan ve kısa süreliğine kullanılan saraydır.
• Topkapı Sarayı (Yeni Saray): Fatih Sultan Mehmet tarafından 1478 yılında yaptırıldı. Dolmabahçe Sarayı’na geçilene kadar Topkapı Sarayı Osmanlı Sultanları tarafından kullanılmıştır. En uzun süre yönetim merkezi olarak kalan saraydır. Kutsal emanetlerin yer aldığı Hırka-ı Saadet Dairesi de buradadır.
• Osmanlı Devleti klasik dönem sonrası yapılan önemli sarayları:
• Dolmabahçe Sarayı: Avrupa mimari üsluplarının bir karışımı olan Dolmabahçe Sarayı, Sultan Abdülmecid’in emri ile 1843 – 1856 yılları arasında inşa edilmiştir. Mimarı Karabet Balyan’dır.
• Yıldız Sarayı: Başlarda III.Selim tarafından annesi Mihrişah Valide Sultan için yaptırılan bir köşk idi. Daha sonra Sultan II.Mahmud , Sultan Abdülmecid ve Sultan Abdülaziz dönemlerinde eklemeler yapılmış ve Yıldız Sarayı ismini almıştır.
• Çırağan Sarayı: Çırağan Sarayı’nın inşası 1834 yılında başlamış ve 1841 yılına kadar devam etmiştir. Sultan Abdülaziz zamanında ise tekrar inşası başlamış ve 1871 yılında hizmete açılmıştır. 1992 yılından beri ise otel olarak kullanılmaktadır.
• Beylerbeyi Sarayı: Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılmıştır. Mimarı Serkis Balyan’dır.
• İshak Paşa Sarayı: 1634-1680 Ağrı Doğu Bayezit sancak beyliği yapan Çolak Abdi Paşa zamanında inşasına başlanmıştır. Hizmete açılması ise 1784 yılında İshak Paşa zamanında olmuştur.

 

Osmanlı Devleti Kültür Medeniyet – I – konusu burada bitmiştir. Konunun devamı olan Osmanlı Devleti Kültür Medeniyet – II – için buraya tıklayınız.