BOZKIR ARSLANI: CELALEDDİN HAREZMŞAH

Asıl adı Mengüberdi ibn Muhammed olan Celaleddin Harezmşah ‘ın doğum tarihi ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır. Harezmşah hükümdarı olan Alaeddin Muhammed ve Hint cariye Ayçiçek Hatun ‘un çocuklarıdır. Babası olan Harezmşah Alaeddin Muhammed ‘in  ölmesi ile devletin başına geçmiştir.  Kendisine kalan bu devlet Moğol istilaları yüzünden can çekişmekteydi.

  HÜKÜMDARLIK DÖNEMİ ( 1220 – 1231 )

Cengiz Han önderliğinde Moğol ordusunun  ülkesini istila etmesi üzerine Alaeddin Muhammed kaçıp bir adaya saklanmak zorunda kalmıştır. 1221 Aralık ayında saklanmış olduğu adada açlıktan ölmüş ve yerine oğlu Celaleddin Harezmşah geçmiştir. 1220 – 1231 yılları arasında hükümdarlık yapan Celaleddin  devletin son hükümdarıdır.

Dönemin bazı komutanları Alaeddin Muhammed‘in yerine  Celaleddin Harezmşah‘ın değil , diğer oğlu olan Uzlagşah ‘ın gelmesini istiyordu. Bunun üzerine hükümdarlığa gelen Celaleddin Mengüberti kardeşini destekleyen komutanlardan uzaklaşarak Gazne‘ye gidip kendisine büyük bir ordu kurmaya başlamıştır. Harezmşah’ın kurduğu bu ordu, Cengiz Han’ın yaklaşık elli bin kişiden oluşan ordusu ile Pervan yakınlarında karşılaştı. Moğolların hezimeti ile sonlanan Pervan Muharebesi sonucunda Celaleddin’e olan güven arttı. Pervan Muharebesi zaferinin ardından Celaleddin’in ordusunun komutunları birbirine düşmüş ve ordu dağılmıştır. Bunun üzerine ordusunu toparlamak için Hindistan’a geçen Celaleddin Harezmşah burada üç yıl kalmıştır.

Celaleddin 1226 yılında Tiflis’i ele geçirmiş ve sonraki yıllarda Azerbaycan ve Gürcistan’a yönelmiş buralarda da zaferler kazanmıştır. Zaferden zafere koşan Celaleddin Harezmşah ismi Müslümanlar arasında çoktan efsaneleşmeye başlamıştır.

1228 yılına gelindiğinde Kirman, Fars, İsfahan, Tiflis ve Tebriz bölgeleri Celaleddin’in yönetimi altına girmişti. Yine bu zamanda Ahlat üzerine seferler düzenlenmiş ve on ay süren kuşatma sonucunda Ahlat ele geçirilmişti. Fakat Askerler burayı yağmalamış ve korku salmışlardı. Bu durum Müslüman camiasında büyük tepkilere sebep olmuş ve Ahlat’a sadece üç ay hükmedebilmiştir.

Harezmşah ordusu, 1228 yılında Moğol ordusu ile İsfahan’da karşı karşıya geldi. Bozkırın Aslanı Celaleddin ve ordusu, Moğolları bozguna uğratmış ardından ise pusularına düşüp ağır kayıplar vermişti. Fakat kısa sürede kendilerini toplayıp tehlikeyi atlattılar.

1230 yılına gelindiğinde Erzincan yakınlarında Yassı Çemen Savaşı gerçekleşmiştir. Bu savaşta Anadolu Selçukluları ile Eyyubiler ittifak kurup Harezmşahlara saldırmışlardır. Yassı Çemen Savaşı sonucunda Celaleddin Mengüberti hezimete uğramış ve orduda büyük kayıplar yaşamıştır.

CELALEDDİN HAREZMŞAH SON DÖNEMLERİ

Celaleddin Harezmşah hükümdarlığı boyunca büyük başarılara, kahramanlıklara imza atmıştı. Giderek artan ünü Ahlat’ın elinden alınmasıyla azalmaya başlamış ve gittikçe daha kötü bir hal almıştı. O’na karşı ittifaklar kurulmuş ve hezimete uğratılmıştı. 1230 yılında ise saldırıya uğrayarak hayatını kaybetti. Böylece Harezmşah Devleti tarih sahnesinden silindi.

CELALEDDİN HAREZMŞAH OYUNU

Namık Kemal tarafından kaleme alınan Celaleddin Harezmşah oyununda Celaleddin’in milleti ve dini için nasıl çarpıştığı anlatılır. Moğollara karşı verilen büyük mücadeleyi anlatan bu eser 15 perdeden oluşmaktadır.