OSMANLI DEVLETİ KÜLTÜR MEDENİYET VI – OSMANLI EKONOMİSİ
Osmanlı Devleti Kültür Medeniyet ünitesinin 6. Kısmı olan bu yazımızda Osmanlı Ekonomisi konusunu anlatacağız.
İçindekiler
OSMANLI EKONOMİSİ İKTİSADİ İLKELERİ
|
İAŞECİLİK ( PROVİZYONİZM ) |
| İaşecilik ilkesi, bir malın ülkede kaliteli ve uygun fiyat ile bulundurulmasıdır. |
|
GELENEKÇİLİK |
| Gelenekçilik ilkesi, mali ve sosyal ilişkilerde mevcut dengelerin korunması ve düzeni bozacak eğilimlerin engellenmesini ifade eder. |
|
FİSKANALİZM |
| Fiskanalizm , hazineye ait olan gelirleri maksimum düzeye çıkarmak ve ulaştığı düzeyin altına inmesini engellemeyi amaçlayan ilkedir. |
OSMANLI EKONOMİSİ İLE İLGİLİ TERİMLER
| Merkantilizm |
|
| Narh
Sistemi |
|
|
Lonca Teşkilatı |
|
|
Yiğitbaşı |
|
|
Kahya (Kethüda) |
|
|
Gedik |
|
|
Tağşiş |
|
|
Vezzan |
|
|
Kızıl Akçe |
|
|
Bezirgan |
|
| Muhtesip |
|
| Ehli Hibre |
|
| Emtia |
|
| Bedesten |
|
| Tacir-i
Mütemekkin |
|
| Tacir-i
Seffar |
|
OSMANLI DEVLETİ’NİN GELİRLERİ VE GİDERLERİ
|
Devletin Gelirleri |
Devletin Giderleri |
|
|
OSMANLI DEVLETİ’NDE VERGİLER
Osmanlı Devleti’nde farklı dönemlerde tahsil edilen bazı şeri ve örfi vergiler:
| Öşür | Müslümanların ürünlerinde 1/10 oranında alınan vergidir. |
| Haraç | Gayrimüslimlerin ürünlerinden 2/10 oranında alınan vergidir. |
| Cizye | Gayrimüslimlerden askere gitmemeleri karşılığında alınan vergidir. |
| Ağıl | Küçükbaş hayvanların barınaklarından alınan vergiler |
| Ağnam | Küçükbaş hayvandan alınan vergidir. |
| Çifthane | Bir köylünün bir çift öküzüyle devlete ait olan tarlayı sürdüğü kadar ödediği vergidir. |
| Çiftbozan | 2 yıl üst üste toprağı mazeretsiz ekmeyenlerden alınan vergidir. 3. yılda ekmezse toprak elinden alınırdı. |
| İhtisap | Esnaftan alınan panayır vergisidir. |
| İmdad-ı
Seferiye |
Savaş harcaması için alınan vergilerdir. |
| İmdad-ı
Hazariye |
Barış zamanlarında (ihtiyaç duyulduğunda) alınan vergidir. |
| İane-i
Cihadiye |
Cihad zamanında alınan vergidir. |
| Derbent | Köprü, yol ve geçitlerden alınan vergidir. |
| İzn-i Sefine | Boğazlardan geçen yabancı tüccarlardan alınır. |
| Avarız | Olağanüstü durumlarda alınan vergidir. |
| Arusane | Evlenen kızın ailesinden alınan vergidir. |
| Bennak | Evlilerden alınan vergidir. |
| Mücerred | Bekar erkeklerden alınan vergidir. |
| Bad-ı Heva | Kişinin özel mülküne verilen zarar karşılığında alınan vergidir. |
| Kaçgun Resmi | Kaybolan hayvanların bulunarak sahiplerine teslimi üzerine alınan vergidir. |
OSMANLI EKONOMİSİNİN BOZULMASI
- Osmanlı Devleti’nde ilk devalüasyon 12 yaşındaki II. Mehmet zamanında, hazinede yeterli paranın kalmaması üzerine parayı tağşiş etme kararı alınması ve bunun üzerine vezzanlar tarafından gümüş miktarı düşürülmesi ile ortaya çıkmıştır.
- Kanuni Dönemi’nden sonra ekonomide ilk defa büyük devalüasyon III. Selim zamanında yaşanmıştır.
- Coğrafi keşifler ve kapitülasyonlar sonucunda Osmanlı ekonomisi baltalanmıştır.
- Ekonomik antlaşmalar, tımarın bozulması, iltizam sisteminin yaygınlaşması, saray masraflarının artması ekonomiyi kötüleştirmiştir.
- Mahmut Dönemi’nde 1838 Balta Limanı Antlaşması yapılmış ve bu antlaşma Osmanlı ekonomisi için kötü olmuştur.
- Savaşlar uzamaya başlamış ve ganimetler azalmıştı.
- Sık sık padişah değişikliği yaşanmış ve bu değişikliklerde verilen cüluslar Osmanlı ekonomisi için zararlı olmuştur.
- 1881 Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı Devleti iflasını açıkladı. Bunun üzerine Avrupalı devletler Duyun-u Umumiye İdaresi’ni kurmuştur. Devlet içinde devlet oluşturan bu kurum Osmanlı ekonomisi için hiç iyi olmamıştır.
OSMANLI DEVLETİ’NDE PARALAR
Osmanlı Devleti’nde kullanılan paralar:
| Sikke | Kuruş | Para | Mecidiye | Mangır |
| Kaime | Metelik | Akçe | Sultani | Pul |
OSMANLI DEVLETİ’NDE BANKACILIK
Osmanlı bankaları :
|
BANK-I DERSAADET |
|
|
BANK-I OSMANİ |
|
|
BANK-I ŞAHANE-İ OSMANİ |
|
|
ZİRAAT BANKASI |
|
|
İTİBAR-I MİLLİ BANKASI |
|
NOT: Osmanlı Devleti’nde ilk kredi kurumu Mendes Kurumu’dur.
Kpss konusunun devamı için buraya tıklayabilirsiniz.
