MUSTAFA KEMAL’İN TARİHTEKİ İLK SAVAŞI: TRABLUSGARP SAVAŞI (1911 – 1912)

Günümüzde Libya’nın bulunduğu yer olan Trablus için İtalya ile Trablusgarp Savaşı yapıldı. Savaş sırasında Osmanlı İmparatoru V. Mehmet (Reşat) idi.

TRABLUSGARP SAVAŞI’NIN NEDENLERİ

Trablusgarp Savaşı neden yapıldı? Savaşın sebepleri nelerdir?

• Siyasi birliğini geç tamamlayan İtalya’nın sömürgecilik yarışına girmesi
• İtalyanların, Eski Roma İmparatorluğu’nu canlandırmak istemeleri
• Trablusgarp’ın zengin hammadde yatağına sahip olması
• Avrupalı devletlerin işgal için izin vermesi
• İtalya’nın bölgeye Osmanlı’dan daha yakın olması
• Osmanlı Devleti’nin bölgede zayıf durumda olması

SAVAŞTAKİ GELİŞMELER

• 1900 yılında Fransa, İtalya’nın kendilerine Fas’ı almak için yardımcı olmaları karşılığında Trablusgarp için İtalyanlara destek vereceğini açıklamıştır.
• 1902 yılında Avusturya, İtalya’nın kendilerine Bosna – Hersek’i almasına yardımcı olmaları karşılığında İtalya’ya destek vereceğini açıklamıştır.
• İtalya ile Rusya arasında imzalanan 1909 Racconigi Antlaşması ile Rusya, Trablusgarp’ta İtalya’nın çıkarlarını koruyacak; İtalya ise Rusya’nın boğazlardaki çıkarlarını koruyacaktı.
• Büyük devletlerin desteğini alan İtalya, Osmanlı’ya nota verip istekte bulunmuş, isteklerinin kabul edilmemesi üzerine ise 1911 yılında Trablusgarp’ı işgal etmiştir. Böylece Trablusgarp Savaşı resmi olarak başlamıştır.
• Abdülhamid Dönemi’nde donanmanın çürümeye bırakılması ve İtalya’nın Çanakkale Boğazı’nı ablukaya alması sebeplerinden dolayı Trablusgarp’a deniz üzerinden gidilememiştir.
• Trablusgarp’a karadan Mısır üzerinden gidilmek istenmiş fakat Mısır’ı tutan İngilizler geçit vermemiştir.
• Trablusgarp’a az sayıda asker gönderilmiştir amaç ise orada bulunan halkı örgütlemektir. Bunun için Milli Müdafaa Komitesi kurulmuştur.
• Kara yolu ile Trablusgarp’a halkı örgütlemeye giden gönüllü komutanlar:

KOMUTAN	KULLANDIĞI TAKMA İSİM	SAVAŞTIĞI CEPHE
Mustafa Kemal Paşa	Gazeteci Şerif Bey	Derne ve Tobruk
Enver Paşa	Kuyucu Hamdi Bey	Bingazi
** Ayrıca Nuri Conker, Neşet Paşa, Ali Çetinkaya, Fuat Cebesoy, Fethi Okyar da Trablusgarp’a giden komutanlardandır.

 

• Subayların halkı örgütlemesi üzerine İtalya bölgede zorlanmaya başladı. Bunun üzerine Osmanlı’yı barışa zorlamak amacıyla Rodos ve Oniki Ada’yı işgal ettiler.
• İtalya’nın işgalleri üzerine Balkan Savaşı da başlamıştı. Durumu iyice zorlaşan Osmanlı Devleti barış istemek zorunda kaldı.
• 15 Ekim 1912’de İsviçre’nin Uşi (Quichi) kasabasında anlaşma imzalandı.

NOT: Dünya savaş tarihinde uçak kullanılan ilk savaştır. Savaşta ilk uçak kullananlar İtalyanlar olmuştur.

TRABLUSGARP SAVAŞI VE MUSTAFA KEMAL PAŞA

• Mustafa Kemal’in tarihteki ilk savaşıdır. Ayrıca bu savaş Mustafa Kemal Paşa’nın sömürgeciliğe karşı ilk mücadelesidir.
• Buradaki rütbesi Kurmay Binbaşı’dır.
• İtalyanların gerilla taktiği uygulaması sayesinde Mustafa Kemal bu tekniğin inceliklerini öğrenmiştir.
• Trablusgarp Savaşı İtalyanların Osmanlı’dan kat kat daha üstün olduğu bir savaştı. Buna rağmen verilen büyük mücadele Kurtuluş Savaşı’nın Mustafa Kemal önderliğinde kazılacağının ilk habercisi

UŞİ (QUİCHİ) ANTLAŞMASI (1912)

Trablusgarp Savaşı sırasında çıkmaza giren Osmanlı Devleti İsviçre’de İtalya ile Uşi Antlaşması imzaladı. Uşi Antlaşması’na göre:

• Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılmıştır. Böylece Osmanlı Devleti Afrika’da son toprak parçasını kaybederek üç kıtaya yayılmış olan imparatorluk olma özelliğini de yitirmiştir.
• Bölge halkı dini yönden halifeye bağlı kalmıştır. Bölgeye halifeyi temsilen Naib-i Sultan adında bir yetkili atanmıştır.
• Oniki Ada ve Rodos Balkan Savaşları bitene kadar geçici olarak İtalya’ya bırakılmıştır.
• Bölgenin Duyun-u Umumiye’ye olan borçları İtalya tarafından ödenecektir.

NOT: Hilafet siyasi olarak ilk kez Küçük Kaynarca Antlaşması ile Kırım’da kullanılmıştı. Kırım halkı dini açıdan halifeye bağlı bırakılmıştı. Hilafet siyasi olarak ikinci ve son kez ise Uşi Antlaşması’nda kullanıldı. Bölge halkı dini ve kültürel bakımdan halifeye bağlandı.

Sıradaki Kpss tarih konusu Balkan Savaşları’dır. Okumak için buraya tıklayabilirsiniz.