Tarih

OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ

Bu yazımızda Kpss tarih dersi içerisinde yer alan Osmanlı Gerileme Dönemi konusunu anlatacağız.

İçindekiler

OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ’NE HANGİ OLAYLA GİRDİ?

Osmanlı Devleti, 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile 1700 yılında imzalanan İstanbul Antlaşması sonucunda ilk kez büyük ölçüde toprak kaybına uğrayarak gerileme dönemine girmiştir.

GERİLEME DÖNEMİ ÖZELLİKLERİ

  • Osmanlı Devleti’nin ilk kez ciddi oranda toprak kaybettiği dönem olmuştur.
  • Fetih politikası terk edilmiş yerine mevcut toprakları koruma politikası uygulanmaya başlamıştır.
  • Batı’nın üstünlüğünün kabul edildiği dönemdir.

OSMANLI GERİLEME DÖNEMİ SİYASİ OLAYLARI

EDİRNE VAKASI (1703)

  • II. Mustafa’nın devlet işlerini Edirne’ye alması sonucunda isyan eden askerler Edirne’ye yürüyerek O’nu tahttan indirmiş ve yerine III. Ahmet’i geçirmişlerdir.

PRUT SAVAŞI VE PRUT ANTLAŞMASI (1711)

  • Prut Savaşı 1710 – 1771 yılları arasında Osmanlı – Rusya arasında gerçekleşmiştir.
  • Dönemin padişahı III. Ahmet’tir.
  • Rusların barış isteği, Rus ordularının sıkıştırılmış olmasına rağmen, Baltacı Mehmet Paşa tarafından kabul edilmiştir. Barış isteğini kabul etmesinin sebebi Baltacı Mehmet Paşa’nın yeniçerilere güvenememesidir.
  • Prut Antlaşması sonucunda;

                      Azak Kalesi ve çevresi Osmanlı’ya bırakılacaktır.

                      Ruslar, İstanbul’da daimi elçi bulundurmayacaktır.

                    Rusya, Lehistan’ın iç işlerine karışmayacaktır.

  • Osmanlı Devleti, Prut Antlaşması ile kaybettiği toprakları geri alabileceğine inanmıştır.          

OSMANLI – VENEDİK SAVAŞI (1715 – 1718)

  • 1715 yılında Venedik ile deniz savaşları yapılmaya başalanmıştır.
  • Osmanlı – Venedik savaşları sonucunda Mora, Korint, Anapoli, Modon, Koron ve Navarin alınmıştır.
  • Bu olay sonucunda Karlofça Antlaşması taraflarından olan Avusturya, Osmanlı’ya savaş açmıştır.
  • İki ülke ile birlikte savaşmak zorunda kalacağı için Osmanlı barış istemiştir.

OSMANLI – AVUSTURYA SAVAŞI (PETERVARADİN SAVAŞI) (1716 -1718)

  • Osmanlı – Venedik savaşı sırasında Avusturya’da Osmanlı’ya savaş ilan etmiştir.
  • Başarısız olunması üzerine Damat İbrahim Paşa, Venedik ve Avusturya ile Pasarofça Antlaşması imzalamıştır.

PASAROFÇA ANTLAŞMASI (1718)

  • III. Ahmet Dönemi’nde Osmanlı Devleti ile Avusturya ve Venedik arasında imzalanmıştır.
  • Pasarofça Antlaşması’na göre:

    Kuzey Sırbistan, Belgrad, Batı Eflak ve Temeşvar Avusturya’ya bırakılacaktır. (Kanuni Dönemi’nde alınan Belgrad kaybedildi.)

    Venedik’ten alınmış olan Mora ve Girit Osmanlı Devleti’nde kalacaktır.

    Hersek Kıyıları, Arnavutluk ve Dalmaçya kıyılarında bulunan bazı kaleler Venedik’e verilecektir.

  • Pasarofça Antlaşması Önemi Nedir?

    Osmanlı, Pasarofça Antlaşması ile Batı’nın üstünlüğünü tamamen kabul etti.

    Antlaşmanın getirdiği barış ortamı ile Osmanlı, Lale Devri sürecine girdi.

  • Osmanlı, Batı devletlerine karşı barış siyaseti izlemeye başladı.
  • İlk defa batı tarzında ıslahatlar yapılmaya başlandı.  

İSTANBUL ANTLAŞMASI (1724)

  • III. Ahmet Dönemi’nde Osmanlı ile Rusya arasında imzalanan antlaşmadır.
  • Fransa arabuluculuk yapmıştır.
  • İstanbul Antlaşması’nın önemi Rusya ile yapılan ilk ittifak olmasıdır.

PATRONA HALİL İSYANI (1730)

  Sebepleri
  • Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın tanıdıklarını yüksek mevkilere getirmesi
  • Sarayın lüks içinde yaşarken halkın ağır vergiler altında ezilmesi
  • İsyanın çıkar çevreleri tarafından desteklenmesi
Gelişmeleri
  • İsyancılar saraya yürüyüp Damat İbrahim Paşa’nın kellesini istedi.
  • III. Ahmet, isyancıların her istediğini yerine getirdi.
  • Sadabat yakıp yıkıldı. Fakat isyancılar matbaaya dokunmadı. Bu da isyanın ıslahatlara karşı olmadığını gösterir.
  • III. Ahmet’i tahttan indirildi yerine I. Mahmut getirildi.

AHMET PAŞA ANTLAŞMASI (1731)

  • I. Mahmut Dönemi’nde Osmanlı – İran arasında imzalanan antlaşmadır.

OSMANLI – RUSYA ; OSMANLI – AVUSTURYA SAVAŞLARI (1736 – 1739)

  • Hem Rusya hem de Avusturya askeri ıslahatlar sayesinde mağlup edilmiştir.
  • Fransa’nın arabuluculuk yapması ile her iki devlet ile Belgrad Antlaşması imzalanmıştır.

BELGRAD ANTLAŞMASI (1739)

Maddeleri
  • Ruslar savaşta aldıkları yerleri geri verecektir.
  • Azak Kalesi, yıkılması şartı ile Ruslara verilecektir.
  • Rusya, Karadeniz ve Azak Denizi’nde savaş gemisi ve tersane bulundurmayacaktır.
  • Avusturya, Pasarofça Antlaşması ile aldığı Belgrad’ı Osmanlı’ya geri verecektir.
Önemi
  • Belgrad Antlaşması, Osmanlı’nın Batı’da imzaladığı son kazançlı antlaşma olması bakımından önemlidir.
  • Karadeniz’in Türk gölü olduğunu belirten son antlaşmadır.
  • Fransa arabuluculuk yaptığı için verilen kapitülasyonlar sürekli hale getirilmiştir.

II. KASR-I ŞİRİN (KERDEN) ANTLAŞMASI (1746)

  • Osmanlı – İran arasında imzalanan antlaşmadır.
  • Kasr-ı Şirin Antlaşması’nın maddeleri olduğu gibi kabul edilmiştir.
  • İran ile Osmanlı arasında imzalanan son antlaşma olmuştur.

OSMANLI – RUS SAVAŞLARI (1768 – 1774)

  • Rus donanması Akdeniz’e girerek Çeşme’de Osmanlı donanmasını yakmıştır. İlk kez bu savaşta Osmanlı donanması yakılmıştır. (Çeşme baskını)
  • Osmanlı yapılan savaşları kaybetmiş ve 1774 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması imzalanmıştır.

KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAŞMASI (1774)

Maddeleri
  • Kırım’a bağımsızlık verilecektir. Kırım hanları sadece dini açıdan Osmanlı halifesine bağlı olacaktır.
  • İngiltere ve Fransa’nın sahip olduğu kapitülasyonlar, Rusya’ya da verilecektir.
  • Rusya gerekli gördüğü yerlere konsolosluk açabilecektir.
  • Rusya, Ortodoksların haklarını koruyabilecektir.
  • Osmanlı Devleti, Rusya’ya savaş tazminatı ödeyecektir.
  • Rusların işgali altında bulunan Eflak, Boğdan, Baserabya ve Akdeniz’deki adalar Osmanlı’ya iade edilecektir.
Önemi
  • Halkı Türk ve Müslüman olan Kırım kaybedildi. Böylece ilk kez ahalisi Türk ve Müslüman olan bir yer kaybedilmiş oldu.
  • Karadeniz Türk Gölü olmaktan çıktı.
  • Osmanlı Devleti, tarihinde ilk kez savaş tazminatı ödemek zorunda kaldı.
  • 1775 yılında Küçük Kaynarca Antlaşması’na eklenen ‘’Ortodoksların dini lideri Rusya’dır’’ maddesi ile Rusya, Osmanlı’nın içişlerine karışmak için ortam bulmuştur.
  • Osmanlı Devleti, ilk kez halifelikten yararlanmaya çalıştı.

AYNALIKAVAK TENKİHNAMESİ (1779)

  • I. Abdülhamid Dönemi’nde Osmanlı – Rusya arasında gerçekleşmiştir.
  • Rusya’nın Kırım’ın içişlerine karışması üzerine Osmanlı – Rus savaşı meydana gelmiştir.
  • Savaş, Fransa’nın arabuluculuk yapması üzerine Aynalıkavak Tenkihnamesi ile sona ermiştir.
  • Tenkihnameye göre Ruslar, Kırım’dan askerlerini çekecek ve Osmanlı Devleti de Şahin Giray’ın özerk Kırım Hanlığını tanıyacaktı.

OSMANLI – RUSYA ; OSMANLI – AVUSTURYA SAVAŞLARI (1792)

  • Aynalıkavak Tenkihnamesine rağmen Rusya, Kırım’ı işgal etti ve bunun üzerine Osmanlı – Rus Savaşı başladı.
  • Avusturya da bu savaşa Rusya’nın yanında dahil oldu.
  • Savaştan çekilme kararı alan Avusturya ile Ziştovi Antlaşması imzalandı.
  • Avusturya’nın çekilmesi ile yalnız kalan Rusya da barış istemiş ve Yaş Antlaşması imzalanmıştır.

ZİŞTOVİ ANTLAŞMASI (1791)

  • Ziştovi Antlaşması, 1791 yılında III. Selim Dönemi’nde Osmanlı – Avusturya arasında imzalanmıştır.
  • Antlaşmaya göre Avusturya aldığı yerleri geri verecektir.
  • Bu antlaşmadan sonra Osmanlı ile Avusturya arasında savaş yaşanmadı.

YAŞ ANTLAŞMASI (1792)

  • III. Selim Dönemi’nde Osmanlı – Rusya arasında imzalanmıştır.
  • Yaş Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Kırım’ın Rusya’ya ait olduğunu kabul etmiş oldu.
  • Osmanlı Devleti kaybettiği toprakları geri alamayacağını anladı.
  • Bu antlaşma ile Osmanlı Gerileme Dönemi sona erdi ve Dağılma Dönemi başladı.

 

 

Osmanlı Gerileme Dönemi  konusu burada bitmiştir. Devamı için buraya tıklayabilirsiniz.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

error: Content is protected !!