OSMANLI DURAKLAMA DÖNEMİ ISLAHATLARI

Bu yazımızda KPSS tarih dersi içerisinde yer alan Osmanlı Duraklama Dönemi Islahatları konusu anlatılacaktır. 

DURAKLAMA DÖNEMİ ISLAHATLARININ GENEL ÖZELLİĞİ

Osmanlı duraklama dönemi ıslahatları genel özellikleri:

• Yapılan ıslahatlar kişilere bağlı kalmıştır. Kalıcı olamamıştır.
• Sadece maliye ve askerlik alanında ıslahat yapılmıştır.
• Batı örnek alınmamıştır.
• Baskı, şiddet ve korkuya dayalıdır.
• Sorunlara yüzeysel çözümler getirilmiştir.
• Islahatlar yönetimden halka doğru olmuştur.
• Ulemalar ve askerler, ıslahatlara karşı çıkmıştır.

 DURAKLAMA DÖNEMİ ISLAHATÇILARI

• I. Ahmet
• II. Osman (Genç Osman)
• IV. Murat
• Kemankeş Kara Mustafa Paşa
• Tarhuncu Ahmet Paşa
• Köprülü Mehmet Paşa
• Fazıl Ahmet Paşa (Köprülü)
• Köprülü Fazıl Mustafa Paşa
• Köprülü Amcazade Hüseyin Paşa                                                                                                   

    I. AHMET DÖNEMİ (1603 – 1617)

• Kafes sistemi ile tahta geçen ilk padişah olmuştur.
• Taht kavgalarını sona erdirmek amacıyla veraset sistemini değiştirmiş, Ekber – Erşed Sistemini getirmiştir. Bu değişiklik veraset sistemindeki son değişikliktir.
• Devlet düzenini sağlamak amacıyla adaletnameler yayınlanmıştır.

NOT: III. Mehmet sancak sistemini kaldırmış yerine kafes sistemini getirmiştir. Kendisinden sonra tahta geçen I. Ahmet kafes sistemi ile tahta geçen ilk padişah olmuştur. III. Mehmet ise sancağa çıkan son şehzadedir.

    KUYUCU MURAT PAŞA DÖNEMİ

• Ahmet Dönemi veziriazamıdır.
• Anadolu’da meydana gelen Celali Ayaklanmalarını baskı ve şiddet yolunu kullanarak bastırmıştır.

    II. OSMAN (GENÇ OSMAN) DÖNEMİ (1618 – 1622)

• Osman’a ‘’genç’’ denilmesinin sebebi genç yaşta tahta çıkması değil, genç yaşta öldürülmesidir.
• Harem dışından ilk evlilik yapan padişahtır. Böylece harem geleneğine son vermiştir.
• Osmanlı tarihinde ıslahat yapmaya girişen, ıslahatları planlayan ilk padişah olmuştur.
• Hotin kuşatması sırasında yeniçeriler disiplinsiz tavırlar sergilemiş ve bu sebeple yeniçeri ocağını kaldırmayı planlamıştır. Bunu düşünen / planlayan ilk padişahtır.
• Ayrıca II. Osman başkenti Anadolu’ya taşımayı ve Anadolu merkezli bir Türkmen ordusu oluşturmayı planlamış fakat başarılı olamamıştır.
• Şeyhülislam’ın müderris ve kadı atama yetkisini kısıtlamıştır.
• Osmanlı tarihinin ilk barajı olan Topuz Bendi’ni yaptırmıştır.
• Osmanlı tarihinde yeniçeriler tarafından öldürülen ilk padişah olmuştur.
• Genç Osman, Divan Edebiyatında Farisi mahlasını kullanmıştır.

NOT: II. Osman’ın tahta çıktığı dönemde Avrupa’da 30 Yıl Savaşları başlamıştır. (30 Yıl Savaşları, 1618 – 1648 yılları arasını kapsamaktadır.)

    IV. MURAT DÖNEMİ (1623 – 1640)

• Murat, Bağdat Seferi sonucunda Bağdat Fatihi unvanını almıştır.
• Annesi tarihin bilinen isimlerinden biri olan Kösem Sultan’ın oğludur. Başta annesi olmak üzere saray kadınlarını yönetimden uzaklaştırmıştır.
• Disiplinsiz davranışlar sergileyen yeniçeriler İstanbul’da asayişi bozuyordu hatta sarhoş olan yeniçerilerin yangın çıkardığı iddiası vardı. Bunun üzerine Bağdat Fatihi IV. Murat, asayişi düzeltmek için gece sokağa çıkma ve içki – tütün yasağı getirmiştir.
• İçki ve tütün yasağı ile gece sokağa çıkma yasağı ilk kez IV. Murat Dönemi’nde gerçekleşmiştir.
• Kanuni Dönemi’nde başlayan kahvehane kültürünü yasaklamıştır.
• Devlet sorunlarının üstesinden gelmek, sorunlara çözüm bulabilmek amacı ile ilk kez raporlar hazırlatmıştır. Bu risaleler (raporlar) arasında en önemlileri Koçi Bey’e ve Katip Çelebi’ye aittir.
• Yeniçeri ocağı yeniden düzenlenmiş ve yeniçerilerin sayıları azaltılmıştır.
• Tımarlı sipahilerin sayılarını öğrenmek amacı ile yoklamalar yapılmıştır.
• Şeyhülislam Ahizade Hüseyin Paşa’yı idam ettirmiştir. Osmanlı tarihinde ilk kez bir Şeyhülislam idam edilmiştir.
• Nef’i, Hazerfan Ahmet Çelebi, Lagari Hasan Çelebi, Evliya Çelebi bu dönemin önemli sanat ve bilim adamlarıdır.
• Divan edebiyatında kullandığı mahlası Muradi olmuştur.
• Revan Köşkü, Bağdat Köşkü, Üsküdar Çinili Cami, Niğde Bedesten’i bu dönemde yaptırılmıştır.

    KEMANKEŞ KARA MUSTAFA PAŞA

• Murat’ın son dönemi ile I. İbrahim Dönemi’nde sadrazamlık yapmıştır.
• Ayarı düşük paraları toplatmıştır.
• Saray harcamalarını kısmaya yönelik çalışmaları sebebiyle Sultan İbrahim tarafından idam edilmiştir.

     IV. MEHMET (1648 – 1687)

• 6-7 yaşlarında tahta çıkan IV. Mehmet annesi Hatice Turhan Hanım’ın etkisinde kalmıştır. Hatice Turhan Hanım, 34 yıl boyunca ‘’Valide Sultan’’ olarak kalmıştır, en uzun valide sultanlık yapan kişidir.
• Avcı Mehmet olarak bilinir.
• İstanbul Yeni Camii ve Mısır Çarşısı’nı yaptırmıştır.
• Bu dönemde Tarhuncu Ahmet Paşa, Köprülü Mehmet Paşa, Köprülü Fazıl Ahmet Paşa, , Köprülü Fazıl Mustafa Paşa sadrazamlık yapmış ve önemli ıslahatlar gerçekleştirmişlerdir.

     TARHUNCU AHMET PAŞA (1651 – 1656)

• Osmanlı Devleti tarihinde ilk kez modern bütçe hazırlamıştır ve bir sonraki yılın tahmini bütçesini hesaplamıştır.
• Devlet hazinesine borcu olanlardan borç tahsil edilmiş ve paralar hazineye aktarılmıştır.
• İsrafı önlemiş ve saray masraflarını kısmıştır. Bu sebeple çıkar çevreleri tarafından iftiraya uğramış ve idam edilmiştir.

     KÖPRÜLÜ MEHMET PAŞA (1656 – 1661)

• Hatice Sultan tarafından göreve çağrılmış ve görevi bazı şartlar öne sürerek kabul etmiştir.
• Şart sunarak göreve gelen ilk sadrazam olmuştur. Bu durum Osmanlı Devleti merkezi otoritesinin zayıfladığının kanıtı olmuştur.
• Hatalı gördüğü devlet adamlarını görevden uzaklaştırmıştır.
• Islahatlar yapmıştır ve bunu uygularken baskı – şiddet uygulamıştır.
• Köprülüler Dönemi için Duraklama içinde Yükselme Dönemi denmiştir.

      KÖPRÜLÜ FAZIL AHMET PAŞA

• Osmanlı ordusunu disiplin altına altınmış.
• Maliyeyi düzene sokmuş, askeri ve mali alanda yenilikler yapmıştır.
• Saray masraflarını kısmıştır.
• İstanbul’da Çemberlitaş’ta kütüphane kurdurmuştur.

    KÖPRÜLÜ FAZIL MUSTAFA PAŞA

• Vergilerde düzenleme yapmıştır.

    KÖPRÜLÜ AMCAZADE HÜSEYİN PAŞA

• Süleyman Dönemi veziriazamıdır.
• Baruthane-i Amire adında imalathane kurdurmuştur.
• Osmanlı akçesinin değerinin artması içi çaba göstermiştir.

 

 Osmanlı Duraklama Dönemi Islahatları konusu burada bitmiştir. Devamı için buraya tıklayınız.