ANADOLU SELÇUKLU’NUN KURUCUSU: KUTALMIŞOĞLU SÜLEYMAN ŞAH

Kutalmışoğlu Süleyman Şah, Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır.

SÜLEYMAN ŞAH KİMDİR?

 Anadolu Selçuklu Devleti’ne ismini veren Selçuk Bey’in torunu olan Kutalmış Bey’in oğludur. Ertuğrul Bey’in dedesi, Osman Bey’in babası olan Süleyman Şah Kaya Alpoğlu ile karıştırılmamalıdır.

Soyu, Oğuzların Kınık boyuna dayanan Kutalmışoğlu ‘nun  doğduğu yıl ile ilgili net bir bilgi bulunmamaktadır.

KUTALMIŞOĞLU SÜLEYMAN ŞAH’IN YAŞAMI

Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu olan Kutalmışoğlu Süleyman, Oğuzların Kınık boyundandır. 1071 yılında Malazgirt Savaşı’nda alınan galibiyetten sonra Alparslan artık çok yorulduğunu fark etti. Anadolu’nun Türkleşmesini isteyen Alparslan, Anadolu toprakları için ‘’fethedilen yer fethedenin malıdır’’ diyerek Anadolu’da fetihlere izin vermiştir. Türkmen boyları Anadolu’ya yerleşmeye başlamış ve Kutalmışoğlu Süleyman  buradaki Türkmenler arasında liderliği ele geçirmiştir. Anadolu’nun en önemli şehirleri içerisinde yer alan İznik ve İzmit’i Bizanslıların elinden almayı başarmıştır. Ardından Marmara bölgesine ilerlemiş ve boğazdan geçen gemilerden vergi almaya başlamıştır.

Anadolu’da birçok yeri hakimiyeti altına alan Süleyman Şah 1077 yılında İznik şehri merkez olan Anadolu Selçuklu Devleti’ni diğer adıyla Türkiye Selçuklu Devleti’ni, Melik Şah’ın fermanı ve Abbasi Halifesinin menşuruyla devleti İznik’te kurdu. Bu zamanlarda Bizans siyasi karmaşa içerisindeydi. Süleyman Şah, bu karmaşayı en iyi şekilde kullanarak sınırlarını Kuzey’e doğru genişletti. . Ayrıca Süleyman Şah, fethettiği topraklara Türkmenleri yerleştirmiştir böylece Türk nüfusunun Anadolu’da artmasını sağlamıştır. 1080 yılına gelindiğinde Türkiye Selçuklu Devleti’nin daha da genişlemesinden korkan Bizans İmparatorluğu, bir antlaşma yaparak Türkiye Selçuklu Devleti’ne yıllık olarak vergi ödemeye başlamıştır. Bu antlaşma sayesinde Süleyman Şah, batı sınırlarını da güvence altına almayı başarmıştır.

Marmara ve Karadeniz yönünde genişletilen sınırlarla birlikte boğazlarda da hakimiyet sağlandı. Süleyman Şah, sınırlarını ve boğazlarda olan hakimiyetini sağlamlaştırmak için Bizans ile antlaşma yaparak 1081 yılında Drakon Çayı Antlaşması’nı imzalamıştır.

1084 yılına gelindiğinde Kutalmışoğlu Süleyman, sınırlarını doğu yönünde genişletmek istemiştir. Bunun üzerine Çukurova topraklarına sefere çıkmış ve Adana, Tarsus ve Antakya şehirlerini topraklarına katmayı başarmıştır.

SÜLEYMAN ŞAH’IN ÖLÜMÜ

Antakya’ya kadar ulaşmaya başaran Süleyman Şah, Halep şehrine doğru ilerlemek istemiştir. Halep şehrine hakim olan kişi Şerif Ebu Hasan’dı. Süleyman Şah’ın kendisi üzerine ilerlemesinden tedirgin olan Ebu Hasan, Suriye Selçuklu Devleti’nin meliki olan Tutuş’tan yardım istemiştir. Bu yardıma büyük bir Türkmen ordusuna sahip olan Artuk Bey’de katılmış ve Süleyman Şah’ın üzerine yürümeye başlamışlardır. Bu iki taraf 1086 yılında Halep Şehrine yaklaşık 3 mil uzaklıkta bulunan Ayn Seylem Mevkii’nde karşılaşmış ve Kutalmışoğlu Süleyman’ın büyük bozgunuyla sonuçlanmıştır. Süleyman Şah bu savaş sırasında hayatını kaybetmiştir. Fakat nasıl öldüğü tam olarak bilinmemektedir. Bu savaş sonucunda Antakya, Türkiye Selçuklu Devleti’ne ait olmaktan çıkmıştır.

Süleyman Şah’ın ölümü hakkında iki türlü rivayet olduğu bilinmektedir. Bunların birisi Kutalmışoğlu Süleyman’ın savaş sırasında uğradığı hezimeti kaldıramayıp intihar ettiği yönündeyken diğer rivayete göre savaş sırasında şehit olduğudur.

ÖLÜMÜNDEN SONRA DEVLETİN DURUMU

Süleyman Şah’ın ölümüyle birlikte Anadolu Selçuklu Devleti bir karmaşanın içerisine sürüklenmiştir. 1086 yılında Kutalmışoğlu’nun ölümü ve oğullarının esir alınması üzerine Türkiye Selçuklu Devleti 1092 yılına kadar fetret dönemi yaşamış ve 1092 yılında I.Kılıçarslan’ın serbest bırakılmasıyla fetret dönemi sona ermiştir.

1075 yılında Kutalmışoğlu Süleyman Şah’ın kurduğu Türkiye Selçuklu Devleti, 1308 yılında yıkılmıştır.