OSMANLI EKONOMİSİNİN TEMEL TAŞLARINDAN: TIMAR SİSTEMİ

Tımar sistemi , geçmiş İslam devletlerinden Türk devletlerine geçmiş bir sistemdir. Asker ve memurlara geçim , hizmet veya masrafları karşılığında belirli bölgelerin vergilerinin tahsis edilmesi veya meliklere , emirlere ve komutanlara yaptıkları görevlerin karşılığında tahsis edilen topraklar ve bu toprakların vergi gelirleri karşılığında devlete atlı asker yetiştirilmesi sistemidir.

OSMANLI DEVLETİ TIMAR SİSTEMİ

Osmanlı Devleti‘nde  fetihler sonucunda alınan  ve mülkiyetin direk devlete ait olduğu ‘’ miri topraklar ‘’ adında arazileri bulunmaktaydı. Yöneticilerin sadece tasarruf hakkına sahip olduğu bu topraklar , gelirlerinin dağıtımına göre bölümlere ayrılırdı. Bu bölümlerden biri de dirlik topraklarıydı. Dirlik topları has ,zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılmaktaydı.

Tımar ; 3.000 – 20.000 akçe arasında geliri olan dirlik türüdür. Dağıtımı ise üç şekilde idi:

      Eşkinci Tımarı : Savaşlarda yararlı olan askerlere verilirdi.

      Mustahfız Tımarı : Kale muhafızlarına , imamlara , müezzinlere ve hatiplere verilirdi.

      Hizmet Tımarı : Saray görevlilerine verilirdi.

TIMAR SİSTEMİ VE İKTA SİSTEMİ

Osmanlı tımar sistemi , asker ve memurlara geçim , hizmet veya masrafları karşılığında belirli bölgelerin vergilerinin tahsis edilmesi anlamına gelir. Bu sistemin Selçuklu Devleti ‘nde karşılığı ikta sistemidir. Bu sistemler birbirleriyle neredeyse aynıdır. Selçuklu ikta sistemi ; meliklere , emirlere ve komutanlara yaptıkları görevlerin karşılığında tahsis edilen topraklar ve bu toprakların vergi gelirleri karşılığında devlete atlı asker yetiştirilmesi sistemidir.

Tımar sistemi veya ikta sistemi denilen bu sistem Osmanlı Devleti ve Selçuklu Devleti dışında Karahanlılar , İlhanlılar ve Gazneliler tarafından da kullanılmıştır.

 Osmanlı tımar sistemi özellikleri ile Selçuklu ikta sistemi aynıdır. İkta Sistemi ve Tımar Sistemi özellikleri maddeler halinde aşağı bulunmaktadır.

İkta Sistemi ve Tımar Sistemi Özellikleri Nelerdir ?

• Tımar toprakları devlet mülküdür. Vakfedilemez , satılamaz ve bağışlanamazdı.
• Sistem merkezde değil taşrada uygulanırdı.
• İkta / tımar alan kişiye sipahi , sipahinin beslediği atlı askerlere cebelü
• İkta alan devlet görevlisi ayrıca devletten maaş almazdı. Vergi gelirleriyle kendi geçimini sağlar ve atlı askerlerini beslerdi.
• Reaya ve sipahi birbirlerine karşı sorumluluklara sahipti, Köyde oturan sipahiler ( tımar sahipleri ) , tımar sisteminin sürekliliğinden ve reayanın (halkın , ikta sahibi olduğu topraklarda yaşayan köylülerin ) toprağında güvenle çalışmasından sorumluydu. Köylüler ise , sipahinin ambarında olan mahsulleri bir günlük mesafeye kadar olan pazarlara taşımaktan , çayırını biçmekten ve bunun gibi işleri yapmaktan sorumluydu.
• Sipahiler , köylüler üzerinde egemenliğe sahip değildi. Suç teşkil eden bir durumda kadı , ceza verme yetkisine sahipti. Ayrıca sipahi kuralları ihlal ederse tımarı elinden alınırdı.
• Tımar sisteminde , köylülere verilen toprağa çift denirdi. Köylüler topraklar karşılığında vergi öderdi ve vergiyi toplamak sipahinin sorumluluğundaydı.
• Toprak sipahinin veya köylünün elinden keyfi olarak alınamaz ve köylü toprağı (reaya) toprağı keyfi olarak terk edemezdi.
• Toprağı bırakıp kaçan köylüyü sipahi , kadı emri gereğince on beş yıl içinde toprağa dönmeye zorlayabilirdi.
• Köylü , toprağını bir başkasına devredebilir idi. Bu durumda sipahi , tapuyu toprağın yeni sahibine verirdi.